ORGANİK BESİN MADDELERİ

Organik bileşikler canlıda yapı maddesi, enerji verici, yapıcı onarıcı ve düzenleyici olarak görev yapar. Organik moleküllerin yapı birimlerine monomer denir. Bu yapı birimlerinin birbirine bağlanması sonucu oluşan büyük yapılı moleküllere polimer denir. Monomerlerden polimerlerin oluşmasına ise polimerleşme (polimerizasyon) denir.

Monomerlerin birleşmesi ile gerçekleşen ve sonuçta su açığa çıkaran reaksiyonlara dehidrasyon reaksiyonları, büyük moleküllerin su ile yapı birimlerine ayrılması olayına da hidroliz reaksiyonları denir.

Organik bileşiklerin en çok bilinenleri: karbonhidratlar, yağlar, proteinler, enzimler, vitaminler, nükleik asitler ve ATP’dir. Organik moleküller enerji eldesinde kullanılma sırasına göre; karbonhidratlar –> yağlar –> proteinler şeklinde sıralanır.

Canlı yapıya katılmaları ise, çoktan aza doğru; proteinler –> yağlar –> karbonhidratlar şeklindedir. Organik besinlerden protein ve vitaminler metabolizmada düzenleyici olarak görev yapar. Nükleik asitler, kalıtsal bilginin aktarılmasını ve hücre yönetimini sağlar. ATP ise enerji verici moleküldür.

İNORGANİK BESİN MADDELERİ

Bir canlının vücudunda bulunan inorganik bileşenlere, mineraller, tuzlar, oksijen, karbon dioksit, fosforik asit, amonyak ve su gibi maddeler örnek olarak verilebilir.

Canlılardaki temel bileşiklerden olan; su ve madensel tuzlar (mineraller) inorganik besinler olarak bilinir. İnorganik yapılı besin ve bileşikler, yapıcı-onarıcılık ve düzenleyicilik olmak üzere iki önemli görevi yerine getirir.

• İnorganik bileşikler hücre yapısına katılır, düzenleyici olarak görev yaparlar.

• İnorganik bileşikler küçük yapılı olduğu için sindirime uğramadan hücre zarından geçebilir.

• İnorganik bileşikler hücre solunumunda enerji kaynağı olarak kullanılamaz.

• İnorganik bileşikler canlı vücudunda üretilemez ve dış ortamdan hazır olarak alınır.

Bütün canlılarda elementler (karbon, hidrojen, azot gibi) belirli bir organizasyon ile hücre yapısında bulunan molekülleri oluşturur. Bu moleküllerden hücrenin organelleri ve hücre meydana gelir. Hücreler ise önce dokuları sonrasında ise organ ve sistemleri oluşturur. Sistemlerden ise tam bir organizma meydana gelir.