Dolaşım Sistemi

KALP
✔ Kanın damarlarda akması için gerekli olan basıncı sağlayan
dolaşım sisteminin en temel organıdır..
✔ Oksijen bakımından zengin kana temiz, oksijence fakir kana
ise kirli kan denir. Kalp içerisinde, temiz kan ve kirli kan
birbirine karışmaz. Vücuda temiz kan pompalanır. Sıcakkanlı
canlılardır.

✔ Kalp, dıştan içe doğru üç ana tabakadan oluşmuştur.
Perikard: Kalbi dıştan saran bağ dokusundan oluşmuş iki katlı
bir zardır. Zarlar arasında sıvı bulunur. Bu sıvı kalbin rahat
çalışmasını sağlar.
Miyokard: Kalp kasıdır. Kalbin kasılıp gevşeyerek çalışmasını
sağlar. Bu kaslı yapı kulakçıklarda ince, karıncıklarda kalındır.
Aorttan çıkan damarlar miyokard tabakasında kılcallara ayrılır.
Bu damarlar kalp kasını besler. Bunlara koroner damarlar
denir.

Endokard: Kalbin en iç tabakasıdır. Tek katlı endotel ile bunu
miyokarda bağlayan bağ dokusundan oluşmuştur. Kalbin
çalışması sırasında aşınmayı önleyen kaygan bir yapı oluşturur.
Kan damarı bulunmaz.

Kalbin Yapısı
✔ Üstte iki kulakçık (atrium), altta iki karıncık (ventrikulus)
olmak üzere dört odacıklıdır.
✔ Sağ karıncıkta ve sağ kulakçıkta daima kirli kan, sol
karıncık ve sol kulakçıkta daima temiz kan bulunur.
✔ Kalbin kulakçıklardan karıncıklara açılan kısmında
kapakçıklar bulunur. Bu kapakçıklar kulakçıklardan karıncıklara
geçen kanın kulakçıklara geri dönmesine engel olur.
Sağ kulakçık-sağ karıncık  triküspit (üçlü)
Sol kulakçık-sol karıncık  biküspit (mitral kapakçık) (ikili)
✔ Kalbin karıncıklarına atardamarlar, kulakçıklarına
toplardamarlar bağlıdır.
✔ Atardamarların kalpten çıktığı yerlerde yarım ay
kapakçıkları bulunur. Bunlar kalpten çıkan kanın geri
gelmesini engeller. (Aort ve akciğer atardamarında)

✔ Alt ve üst ana toplardamar -Kirli kanı sağ kulakçığa
✔ Akciğer atardamarı – Sağ karıncıktan kirli kanı akciğere
✔ Akciğer toplardamarı -Akciğerden temiz kanı sol kulakçığa
✔ Aort atardamarı -Sol karıncıktan temiz kanı vücuda pompalar.

Kalbin Çalışması
✔ Kalp, miyokard tabakasının kasılıp gevşemesi ile çalışır.
✔ Kulakçıklar ve karıncıklar birbirine zıt çalışır. Biri kasılıyken
diğeri gevşeme durumundadır. Bu şekilde çalışmaları, kan için
itici bir güç oluşturur.
✔ Kalbin kasılmasına sistol, gevşemesine diastol denir.
✔ Her kalp atışı bir sistol ve bunu takip eden bir diastolden
oluşur.
✔ Kalbin çalışması sadece beyinden gelen uyarılara bağlı
değildir. Bu nedenle kalp atışı sinirleri kesilse bile uygun
ortam sağlandığında bir süre vücut dışında da çalışmaya
devam eder.
✔ Kalpteki ritmik kasılma kalbin belirli yerlerinde bulunan
özelleşmiş dokularla düzenlenir.

Kalp Çalışmasının Kontrolü
1) İlk kasılma sağ kulakçığın üst arka duvarında yer alan
sinoatrial düğümün (S.A) uyarılmasıyla başlar. S.A’dan gelen
uyarılar ile kulakçıklar kasılır.

2) Kulakçıklar kasılınca kan karıncıklara geçer. S.A’dan gelen
uyarılar kulakçıklarla karıncıklar arasında bulunan atrioventriküler düğüme (A.V) gelir. A.V özelleşmiş fibrillerden
meydana gelmiştir. Bu fibrillere his demetleri denir. His demetleri
ikiye ayrılarak sağ ve sol karıncığa ulaşır. Karıncıkların
duvarlarında dallanarak purkinje liflerini oluşturur.
3) Uyarı purkinje liflerine gelince karıncıklar kasılır. Böylece bir
kalp atışı gerçekleşmiş olur.

DAMARLAR
✔ Dolaşım Sisteminde görev alan damarlar şunlardır;
a) Atardamar
✔ Kanı kalpten alarak vücuda dağıtan damarlardır.
✔ Yapılarında dıştan içe doğru;
Bağ doku
Düz kas
Tek katlı yassı epitel bulunur.
✔ Bağ doku içerisinde çok fazla lif yer alır. Ayrıca düz kas
tabakası içinde elastik lifler vardır. Bu lifler damarın basınca
karşı dayanıklı olmasını sağlar.
✔ Kan basıncı ve kan akış hızı en fazla olan damardır.
✔ Temiz kan taşırlar. (Akciğer atardamarı hariç)
✔ İç yüzeyi pürüzsüzdür. Kapakçık bulunmaz.

b) Kılcal Damar
✔ Atardamarlarla toplardamarlar arasında yer alırlar.
✔ Tek katlı epitel tabakasından oluşmuşlardır.
✔ Çapları en küçük olan (en ince) damarlardır.
✔ Kan akış hızının en düşük olduğu damardır.
✔ Doku hücreleri ile kan arasında madde alışverişini sağlarlar.
(starling hipotezi)
✔ Kapakçık bulunmaz.
✔ Kan basıncı toplardamarlardan fazla, atardamarlardan azdır.

3) Toplardamar
✔ Vücuttan toplanana kanı kalbin sağ kulakçığına getiren
damardır.
✔ Kirli kan taşırlar. (Akciğer toplardamarı hariç)
✔ Çapları en büyük (en kalın) olan damarlardır.
✔ Dıştan içe doğru üç tabakadan meydana gelmiştir.
Bağ doku
Düz kas
Tek katlı yassı epitel tabakasından oluşmuştur.
✔ Atardamarlardan farklı olarak bağ dokudaki lif sayısı azdır.
Ayrıca düz kas tabakası daha ince olup elastik lif bulundurmaz.
Çünkü, kan basıncı az olduğundan gerilime karşı çok fazla
dayanıklı olmasına gerek yoktur.
✔ Vücudun alt tarafında bulunan toplardamarlarda kanın
geriye doğru akmasını engelleyen kapakçıklar vardır.
✔ Kan akışı kılcal damarlardan fazla atardamarlardan azdır.
✔ Kan basıncının en az olduğu damarlardır.