Recaizade Mahmut Ekrem-Araba Sevdası

KİTAP HAKKINDA BİLGİLER

Kitabın konusu:

Araba Sevdası, baş karakter Bihruz Bey’in Periveş Hanıma duyduğu sıradan bir aşk hikayesini anlatır görünse de daha çok, dönemin gerçeklerini yansıtmaktadır. zira batı etkisinin kendini iyiden hissettirdiği II. Abdülhamit dönemi, toplumsal ve sosyal özellikler ile ele alınmakta ve eleştirilmektedir.

Kitabın teması:

Yanlış Batılılaşma.

Kitabimizi tanıyalım:

Araba Sevdası, Recaizade Mahmut Ekrem tarafından 1889 yılında yazımı bitirlimesine rağmen 1898 yılında yayımlanmıştır. 1870 yıllarını anlatan kitap Tanzimat Dönemi eseridir. ilk realist roman tahrik taşır. Kitapta ağır ve süslü bir dil içindir.Akıcı bir dille yazılmıştır. Kitap 3. kişi ağzından anlatır.Batı hayranlığı ve Alafrangalık vardır. Fransızcaya büyük bir ilgi vardır ancak kimse doğru düzgün fransızca konuşamamaktadır.

YAZAR HAKKINDA BİLGİLER

Recaizde Mahmut Ekrem 1 Mart 1847’de İstanbul’da doğuyor, 31 Ocak 1914’te yine İstanbul’da hayata veda bulunuyor. Tanzimat 2. dönem yazarlarındandır.Döneminde üstat olarak bilinir.Edebiyat kuramcısı olarak yeniliklere öncülük içindir.Yol göstericiliğiyle birlikte olduğu, Sevetifünun Döneminin oluşmasını sağlamıştır. Yeni edebiyatı savunuyor. Divan Edebiyatını savunan Muallim Naci ile kafiye ve edebiyat tartışmaları girmiştir. Şiirlerinde Romantizmin etkisi oluyor.Hece ölçüsüyle de şiirler yazan sanatçı, ağırlıklı aruz ölçülen kullandığınız.Şiirlerinde divan edebiyatı nazım biçimlerini kullanmıştır. Yeni nazım biçimlerini denememiştir. Bütün yapıtlarında sanat için sanat anlayışını benimsandı.Roman ve öykülerinde realizm akımının etkisi başladı.

Şiirleri: Nağme-i Seher, Yadigar-ı Şebab, Zemzeme1-2-3, Tefekkur, Pejmude, Nijad Ekrem, Nefrin.

Roman : Araba Sevdası.

Öykü: Saime, Muhsin Bey Yahut Şairliğin Hazin Bir Neticesi, Şemsa.

Oyun: Afife Anjelik (ilk romantik dram), Atala Yahut Amerikan Vahşileri, Vuslat Yahut Süreksiz Sevinç, Çok Bilen Çok Yanılır.

Ders Kitabı: Talim-i Edebiyat.

Eleştiri: Takdir-i Elhan, Zemzeme 3 Mukaddemesi.

Biyografi: Kudemaden Birkaç Şair Takrizat.

ESERDE GEÇEN KİŞİLER

– Bihruz Bey

-Periveş Hanım

-Mösyö Piyer

-Keşfi Bey

-Gülşeker Hanım

-Mösyö (Jak Kondoraki)

-Dadı kalfa

-Mişel

-Çengi Hanım

-akin Ağa

-Mağmun Efendi

-Zaime Efendi

-İbiş Ağa

-Müzekka Bey

-Salih Bey

-İrfan Efendi

Naim Efendi

-Agah Bey

-HüsnüBey

-Şükran Bey

-Mahvi Efendi

Abdullah Ağa

-Talip Bey

-Sahben Bey

-Salih Efendi

-Çakar Bey

-Nalişgah

-Reşkidil

Materyal -Memiş

-Mariyo

KİTAPTA KARŞIMA ÇIKAN ANLAMINI BİLMEDİĞİM KELİMELER.

A.

Ahları: ^^^^^^

Hava: ^^^^^^^^

Alabendra: ^ ^ ^ ^ ^ ^

Aylandoz: ^^^^^^^^

B.

Burjuva: Orta sınıftan olan, kent soylu. Şehirde yaşayıp özel imtiyazlardan yararlanan.

Berik: ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^

Biyangi: ^^^^^^^^

Blonyi: ^ ^ ^ ^ ^ ^

Berse: ^^^^^^

Bert: ^ ^ ^ ^ ^ ^

Bersih: ^^^^^^

Bonsuar: ^^^^^^

C.

Canfesten: ^^^^^^^^^^

Ç.

Çuha: Tüysüz, ince, sık dokunmuş yün kumaş.

D.

Düzü: ^^^^^^

Devrişmek: Bir araya getirmek, derlemek, toplamak.  

Doryan: ^^^^^^

Dimağ: Beyin.

Dansarı: ^^^^^^

Deminaje: ^ ^ ^ ^ ^ ^

E.

Esef: Üzüntü, kaygı, tasa.

Enikonu: İyiden iyiye, iyice, oldukça.

F.

Fettan: Fitneci, karıştırıcı.

Fersiz: Donuk, cansız.

G.

Gravür: Ağaç, taş veya metal bir levhanın oyularak işlenmesi ve bunun bir yüzeye nedenması tekniği.

H.

Hotoz: Kadınların süs için saçlarının üstüne taktıkları, çeşitli renk ve biçimde yapılmış küçük başlık.

Hecef: ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^

Hançeri: ^^^^^^^^

I.

—

İ.

İskarpin: Ökçeli, konçsuz ayakkabı.

İzidor: ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^

İstavruz: ^^^^^^^^^^

J.

Jeranyum: ^ ^ ^ ^ ^ ^

K.

Konç: Ayağa giyilen şeylerde ayak bileğinden baldıra doğru olan bölüm.

Koşe: ^^^^^^

Kupa: Kapalı ve yalnız arkada oturulacak yer olan, bazı atların çektiği dört tekerlekli araba (kitaptaki kullanım ile).

Konjedi: ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^

Karayağız: ^^^^^^^^

Kameriye: Bahçelerde yazın oturulmak için yapılan, kafes biçiminde, kubbeli, üstü yeşilliklerle sarılan süslü çardak.

Kuron: Korumak için diş üzerine geçirilen metal kaplama.

Kalender: Gösterişsiz, sade yaşamaktan yana olan, alçak gönüllü kimse, ehlidil, rint.

Kamarot: Gemilerde yolcuların hizmetine bakan görevli.

L.

Lando: Dört tekerlekli, içinde dingillere.

Lavta: Mızrapla çalınan, gövdesi uttan küçük bir çalgı.

Liyakat: Bir kimsenin, gerekli iş verilmeye uygunluk, yaraşırlık durumu.

Lir: Kaynak mitolojik çağlara dayanan kirişli bir çalgı.

Lektür: Yayınevlerinde yayımlanması düşünülen eserleri inceleyerek değerlendiren kimse. Okutman.    

M.

Mazı: Servigillerden, yaprakları almaşık ve küçük pullar biçiminde, gövdesi düz olan, dipten dallanan bir süs bitkisi. 

Mahdum: Oğul.

Mahva: ^^^^^^^^

Melennes: ^ ^ ^ ^ ^ ^

N.

Nobeller: ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^

Nazenin: Cilveli, nazlı. Narin, ince yapılı. 

Narçıl: ^^^^^^^^

Nemize: ^^^^^^

Ö.

Oton: ^ ^ ^ ^ ^ ^

Orun: ^^^^^^^^

Ö.

Örovuar: ^ ^ ^ ^ ^ ^

P.

Peyke: en ileri eski iş yerlerinde bulunan, aşağıdaki bitişik, alçak, tahta sedir.

Piyaz: Haşlanmış kuru fasulyenin üzerine ince doğranmış, tuzla ovulmuş soğan ve maydanoz katlanmıştır sonra zeytinyağı, sirke dökülerek yapılan salata.

Pli: ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^

Potin: Bağcıklı veya yan tarafı lastikli ayakkabı.

Presiye: ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^

Prenton: ^ ^ ^ ^ ^ ^

Persiye: ^^^^^^

R.

Ropdöşambır: Erkeklerin evin içinde kıyafetlerinin üzerine giymek üstlük.

Redingot: Arkası yırtmaçlı, etekleri uzun, çift sıra düğmeli, resmî erkek ceketi.

Rokfor : Koyun sütünden yapılan, mahzenlerde olgunlaştırılan, içi özel küflü peynir, rokfor peyniri.

S.

Seyis: Bakıcısı’nda.

Setre: Düz yakalı, önü ilikli bir ceket türü.

Sedir: Kozaklılardan, çiçekler sarı veya açık yeşil renkli, oğlan 40 metre kadar olabilen ve kerestesi yapı işlerinde kullanılan bir orman ağacı, dağ servisi veya Arkalıksız, üstü minderli ve yastıklı olabilen, oturmaya veya yatmaya yarayan ev eşyası, divan.

Sako: Paltoya benzer bir tür üstlük.

Satir: Yergi.

Siyahçerde: ^^^^^^

Santur: Kanuna benzeyen, tokmaklarla çalınan bir tür telli çalgı.

Salta: Köpeğin arka ayakları üzerine ayağa kalkması.

Safsata: Özel yer. Makam, mevki.  

Siyeh: ^ ^ ^ ^ ^ ^

Siyahbaht: ^^^^^^^

Siyahpuş: ^^^^^^

Şebboy: ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^

Sako: Paltoya benzer bir tür üstlük.

Hizmet: Servisi çok olan yer.

Servi: Servigillerden, Akdeniz bölgesinde çok yetişen, kışın yapraklarını dökmeyen, 25 metre boyunda, ince, uzun, piramit biçiminde, çok koyu yeşil yapraklı bir ağaç, andız, selvi, servi ağacı.

Sandıka: ^^^^^^

Ş.

Şase: İçine mendil, gecelik vb. şeyleri koymaya yarayan, çeşitli büyüklükte, kumaştan koruncak.

Şansonet :: Küçük şanson, kısa türkü.

Şiraze: Ciltçilikte, kitap yapraklarını düzgün tutmaya yarayan ince örülmüş şerit.

T.

Tarh: Bahçelerde çiçek dikmeye ayrılmış yer. 

Lastik: Dikişte kullanılan pamuk ipliği.  

Tellal: Herhangi bir şey, olayı veya bir şey satılacağını halka duyurmak için çarşıda, pazarda yüksek sesle bağıran kimse, çağırtmaç. Satışlarda aracılık eden kimse.  

Tralpet: ^ ^ ^ ^ ^ ^

Tambur: Klasik veya müzakasının olduğu çalgılarından biri olan, yay veya mızrapla çalınan, uzun saplı, telli çalgı.

Tifo: Kirli sularda, bu sularla yapılan sebzelerde bulunan, mikroplarla oluşan, ortalama üç hafta süren, ateşli ve tehlikeli bir bağırsak hastalığı, karahumma.

Teesüf: ^ ^ ^ ^ ^ ^

U.

Udun: ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^

Ü.

—

V.

Y.

Yaşmak: Kadınların ferace ile Birlikte kullandıkları, gözleri açıkta bırakan, ince yüz örtüsü  

Z.

—

KİTAPTA GEÇEN / BAHSEDİLEN YERLER  

A.

Arnavutköy / İstanbul

B.

Bağlarbaşı / Maltepe / İstanbul

Boğaziçi Caddesi / Sarıyer / İstanbul

Bulgurlu, Üsküdar / İstanbul

Beyrut / Lübnan

Beyoğlu / İstanbul

Beylerbeyi, Üsküdar / İstanbul

Beyazıt, Fatih / İstanbul

BülBülderesi, Selamiali, Üsküdar / İstanbul

Bağlarbaşı i Maltepe / İstanbul

C.

– – –

Ç.

Çamlıca Tepesi / Kısıklı / İstanbul

Çeşme Meydanı Sokak, Vişnezade, Beşiktaş / İstanbul

D.

Duvardibi Sokak, İnönü / İstanbul

Divan Yolu Caddesi, Alemdar, Fatih / İstanbul

Direkler Arası Sokak, Vicdaniye, Karesi / İstanbul

E.

Emirgan, Sarıyer / İstanbul

F.

Feriköy, Şişli / İstanbul

G.

Galata, Beyoğlu / İstanbul

Göksu, Beykoz / İstanbul

H.

Haydarpaşa, Rasimpaşa, Kadıköy / İstanbul

Haliç / İstanbul

Havuzbaşı Sokak, Beylerbeyi, Üsküdar / İstanbul

BEN.

– – –

BEN.

İzmir

J.

– – –

K.

Koşuyolu / Kadıköy / İstanbul

Karabaş Mahallesi, Nahyekaptan / Adapazarı- İzmit Yolu, İzmit / Kocaeli

Küçüksu, Üsküdar / İstanbul

Kalamış, Fenerbahçe, Kadıköy / İstanbul

Köprübaşı Caddesi, Atalar, Kartal / İstanbul

Kadıköy / İstanbul

Kökçüler Sokak, Mavikent, Kumluca / Antalya

Kızıltoprak, Fenerbahçe, Kadıköy / İstanbul

Kısıklı Caddesi, Altunizade, Üsküdar / İstanbul

Koşuyolu, Kadıköy / İstanbul

Kabataş Tomtom, Beyoğlu / İstanbul

L.

– – –

M.

Darı Bahçesi (Çamlıca Bahçesi), Kuzguncuk, Mesa, Üsküdar / İtsanbul

N.

 Nuhkuyusu Cadddesi, Barbaros / Üsküdar / İstanbul

Nova estetik Koşuyolu, Katip sallih Sokak / Kadıköy / İstanbul

Nuhkuyusu Caddesi, Barbaros, Üsküdar / İstanbul

Ö.

– – –

Ö.

– – –

P.

– – –

R.

– – –

S.

Sakızağacı Sokak, Fulya, Şişli / İstanbul

Süleymaniye, Fatih / İstanbul

Sarıyer / İstanbul

Sarayburnu, Cankurtaran, Fatih / İstanbul

Samatya, Kocamustafapaşa, Fatih / İstanbul

Ş.

Şehzadebaşı Caddesi, Kemal Paşa, Fatih / İstanbul

Şam / Suriye (buradan bahsedildiğinden pek emin değilim.)

T.

Taksim Gümüşsuyu, Beyoğlu / İstanbul

Tophanelioğlu Caddesi, Altunizade, Üsküdar / İstanbul

U.

Uzunçayır Caddesi, Hasanpaşa / Kadıköy

Ü.

Üsküdar / İstanbul

V.

Vezneciler, Kalenderhane, Fatih / İstanbul

Y.

– – –

Z.

– – –

ESERDE GEÇEN KIYAFET USNURLARI

– Pardesü giyiliyor.

-Gömlek, yelek, ceket üçlüsü yaygın olarak yelek.

-Dar pantolon giyiliyor.

-Kadınlar yaşmağı takıyor.

-röpdöşambır (anlamı bilinmeyen kelimeler hakkında açıkladım) giyiliyor.

-Boyun bağı ile ilgili.

-Redingot giyiliyor.

-Bazı kesimler kravat da kullanır.

-Erkekler mendilsiz dışarı çıkmıyor.

-Hotoz giyiliyor.

Bazı kıyafetler;

– Heral işi partlak poti

-Altınlı, ipekli makineli saat

-Frenk gömleği

-Seçici ayar

-Uzun konç

-çizme

-Havai mavi hotoz

-İpek çorap

-İskarpin

-Ferace’i güçlendirin

Karamandoladan ayakkabı

Lastik çorap

-Şaşmirden palto

-Düz yakalı önlü sako

-Keçi derisi potin

-Susturalı kundura

-Alas ferace

-Nazenin

Bazı aksesuarlar;

-Eldiven

-Fes

-Ağır atlas şemsiye

-Tüylü kadın sınırı

-İpek şemsiye

-Keller mineli brege işi saat

-İnci, mercan, kehribar, yeğen, narçıl, yuz sivri kuka birer tespih

-Gümük kokmalı, kabzası kanca şeklinde abanozdan baston.

 ***  Opsiyon ayakkabılar kunduracılarda yaoılıyordu. Kadife kıyafetler modaydı. Parlak düğmeler gösterişli. O dönemin moda rengi ‘açık sarı’. Süs ve mücevherler çok seviliyor ve işler

ESERDE GEÇEN GIDA UNSURLARI

– Kahve ve bira içiliyor.

-Sardalya balığı yeniyor.

– Kebap yeniyor.

-Rokfor peyniri yeniyor.

-Kefal balığı yeniyor.

 Bazı yemekler ve içecekler;

-Kalkan balığı tavası

-Maydanozlu tavuk göğsü

-Piliç etiyle güveçte pişmiş taze bamya

-Bezelyeli kuzu külbastısı

-Kremalı çikolata

-Soğanlı, yağlı, susamlı simit havenkleri

-Piyazlı fasulye salatası

-Ciğer tavası

-Bordo şarabı

***  Frenk sigarası içiliyor. Yemek servislerinde şamdan ve gümüş tepsi seçenekleri.

ESERDE GEÇEN BAZI MARKALAR VE İŞLETMELER

-Terzi Mir Markası

-Bender Araba Markası

-Alber gün ???

-Volöry Şekerleme Markası

-İzidor ???

-Bastiyano Lokantası

-Vik Kitapçılık

-Ünyon Fransız Oteli

ESERDE GEÇEN BAZI ESERLER

-Belle Helene Operası

-Ihlamurların altında (Alphonse karr)

Tekmeron (Bocacio)

-Novvelle Helo (Jean Jogue Rausseau)

-Siekl Dü Lui Katarz (Volter)

-Genç Werther’in Acıları (Goethe)

-La Şüt Donanj (De Lemarte)

-Graziyella (De Lemarte)

-Monan Lesko

Sekreter Des Amants

-Langage Des Fleurs

Tarihçi Naturelle

-Pol e virjini

-La Barajı veya Kamelya

-Moliere

-Şövalye ???

-Pres papiye ???

-Vasıf Divanı ???

ESERDE GEÇEN BAZI YAZARLAR

-Alphanse Karr

-Goethe

-Bocacio

-Jean Jogue Rausseau

-De Lemarte

La Bruyere

-Beranger

La Roche Foçauld

-Yalnız vasıf

-Vasıf-ı enderuni

-Volter

-Dede Efendi ???

ESERDE GEÇEN ULAŞIM UNSURLARI

-Faytonlar detay.

-Demiryolu ile ulaşım sağlanıyor.

-Feribot, kayık ve sandalla ulaşım var.

Baz ıulaşım araçları,

-Üsküdar vapurları

-Nemse vapuru

-Kupa (bilinmeyen kelimeler içindir açıkladım)

ESERDE GEÇEN MÜZK İLE İLGİLİ UNSURLAR

-Müzisyenler için kulubeye benzer binalar bulunurdu.

-Gazinolarda müzikli eğlenceler vardı.

 Bazı enstrümanlar;

– Tambur, Udun, Santur, Zurna, Davul, Trampet, Boru ???

MESLEK İCRAASI, SOSYAL HAYAT VE SANAT İLE İLGİLİ UNSURLAR

-Sergiler düzenleniyor.

-panaromacılar var.

-Otuzbir oyunu yaygın ve oynanıyor.

-ayak berberleri var.

-Frenk menekşesi ve kırmızı şebboy yaygın.

-Alfranga kelimesi eserde bol bol geçiyor, yaşıyor.

-O dönemlerde Fransızca, Arapça ve farsça gibi diler özel öğretmenler vasıtasırla öğreniliyor.

-Fransa ve İngiltereye büyük ilgi duyuluyor.

-Kadınlar ve erkekler sosyal ilişkiler ayrı aurı gruplaşırlardı.

 İLAVE:  KİTAP HAKKINDAKİ DÜŞÜNCELERİM

Benim plan olan şey yanlış batılılaşma oldu. ilk plan roma ilgimi çekmişti ancak oklandı aşk gibi şeylere rastlayacağımı düşünmüyordum, evet konusu okumuştum. Okurken batılılaşmayı konuşmalardan ve kıyafetlerden anlayabildim oyuncak olmamdan olsa gerek. Sonuç olarak beri diyeyim; olduğum dönemin kitaplarını okurken güzel hissetsemde kitabı bitirdiğimde boş bir şey okumuş gibi şeyler ama böyle kitaplar okurken sıkılsamsa kitabı. Araba Sevdasını seçtiğim için gayet memnunum, bunların yeni kelime öğrendim. Sizede istediğim kitabı seçmemi kabul etmek ve bana projede esnek davrandığınız için teşekkür ederim.

***

hocam harflendirmeye göre sıralama yaptığımda ben ve harferinin yerine BEN yazmış niye ben de anlamadım.

genel olarakta bazı kelimeler ve kelimeler değiştirilmiş sanırım site izgilizce olduğu için olabilir. TDK’dan baktım bulamadıklarımı tekrardan fransızca ve arapça sözlüklerinde arattım ama yinede bulamadım kusuruma bakmayın.

teşekkür ederim. 🙂