İlek 1

İLEK NEDİR?

İlek incirin döllenmesi için kullanılan bir erkek incir çeşididir. İlekten çıkan sinek dölleme işini yapar.  Bu sayede incirler daha verimli hale gelir. İyi kaliteli incir ürünü almak için mutlaka ilekleme işinin yapılması lazımdır. İlek incir ağacına atılmazsa incir meyveleri dökülür, kaliteli ürün alınamaz.

Yöremizde ilek Haziran ayında başlar Temmuz devam eder. Eğer ilek olgunlaşır incirler olgunlaşmazsa ilek atılmaz ileğin atılma zamanı incirlerin olgunlaşmasıdır.

İLEK NERELERDE YETİŞİR?

İlek diğer ağaçlar gibi özel bakım isteyen bir ağaç değildir. Tabiat şartlarına dayantılıdır. Tarla, bağ, bahçe’de yol kenarlarında her yerde yetişir. İlek ağacı görüntü olarak incire benzer ilk görenler incir ağacı ile karıştırabilirler.

Aydın yöresinin en iyi ilekleri  İmamköy  ilekleridir. Her yerin ileklerinden önce İmamköy ilekleri olgunlaşır. Bütün çevre köyler ve ilçeler Germencik (Mursallı, Elbeyli, İncirliova) Umurlu (Terziler, Muslu’ca) Köşk incir üreticileri bunu bilir İmamköy İLEĞİNİ tercih ederler. İmamköy’de ilek toplama işin ehli kişilerce bilinçli yapılır verimsiz köyü ilekler toplanmaz.

İncirlere İlek tam zamanında atılmalı,   çok  ilek atılmamalı meyve tutumunun çok olmasına ve meyvelerin küçük kalmasına neden olur. Arasıra ileklenen incirler akar kahverengi renk alarak dökülür çürümeye ve ekşimeye neden olur. İncir bahçelerindeki ilek ağacı bahçenin büyüklüğüne göre 1-2 tane olmalıdır.

İLEK NE ZAMAN TOPLANIR?

İlek üreticileri sabah çok erken saatlerde ilek ağacına çıkarlar. Olgunlaşan ileklerin renkleri koyu yeşilden açık yeşile dönüşür veya sarımtırak bir hal alır. Bu renkleri değişen ilekleri eldiven giyerek eliyle koparırlar yetişemedikleri yerleri ilek kargısı yardımı ile yaparlar. İlek kargısı düzgün, uzun çeşilir ucu çatal şeklinde yapılmıştır. Bununla uç noktalardaki ilekler koparılır. İleklerin   hergün olgunlaşanlarının toplanması lazımdır. Toplanmazsa ilekler geçer bir işe yaramaz. Sabah saat sekiz dokuz gibi ilek toplama işi bitmiş olur. Alıcılar bazen bahçeye gelirler  orada ileği görerek pazarlık yaparak alırlar. Bazen de pazara çıkararak orada satış yapılır. Pazara gelen ilekler alıcılar tarafından kontrol edilir, fiyatta anlaşılırsa müşteri ileği alır. İlek fiyatları borsa gibidir. Günün her saatinde iniş ve çıkış yaşamak mümkündür. Arz talep orantısı   müşteri çoksa fiyatlar yüksek ürün çok müşteri az işe fiyatlar düşüktür. Fiyat dalgalanmaları her zaman mevcuttur.

İLEK ÇEŞİTLERİ

5-10 Mayıs tarihleri  arasında ileklerin durumu, daha ermemiş  halk arasında buna gök daha denir. Erdiğinde sarımtırak renk aldığında olgunlaşır sineklenme başlar. Başlıca ilek çeşitleri  Ak,  Kaba, Sarı Kıbrıs, Kongur , Kara, Elma ileği gibi çeşitleri mevcuttur.  ilek çeşitleri arasında Kıbrıs ileği  kalite bakımından iyidir.

İLEKĞİN FAZLA GELMESİNİN ZARARI

Yeni doğan incir meyveleri yaklaşık 1 (bir) cm çapa ulaştıklarında döllenmeye hazır durumdadırlar. Meyveler ilekleme olmaksızın 2 (iki) cm kadar büyüyerek, daha sonra buruşup siyah renk alarak olgunlaşmadan dökülürler. Mutlaka ilek atılması lazımdır. İncirler iri fındık büyüklüğünde oldukları zaman döllenmeye hazır durumdadırlar. Büyük bahçelerde ilek ağacının 1-2 tane olursa dışarıdan ilek atmaya çok gerek kalmaz. Fakat olgunlaşma zamanına bilmek lazımdır. Çevre bahçelerdeki ilek ağacından da ilek sineği alabilirler, fazla ilek sineğinin fazla gelmesi incirin dökülmesine neden olabilir.

İLEKLEME NASIL YAPILIR?

İlek müşterileri tarafından alınan ilekler eskiden kova  (kovalık ) denilen ucu 40-50 cm boyunda ucu iğneli bitkiye dizilirdi. Kovalıklar bataklıklarda verimsiz arazilerde  yetişen iğne uçlu bir bitki türüdür.

Şimdi bu işlem iplere dizilerek veya filelere konarak yapılıyor. İpe dizilen ilekler akşam saatlerinde atılır. İlek içindeki sinekler bu saatte çıkarlar incir dallarına asılmak suretiyle ağacın büyüklüğüne göre iki, üç, dört dizi asılır. Bu işlem on beş gün sonra tekrarlanır. Eğer yeterli gelmezse üçüncü kez de atılabilir. Bunu halk arasında bahçeye ilek attık denir.

İLEK DİZMEDE KULLANILAN MALZEMELER

Perense teli (perense teli ot ve samanları) paketlemede kullanılan teldir. Eskiden ilek dizmede kullanılır.

Delikli torba, kalın pamuk ipliği, kovalık denilen bitki bu dizme işleminde kullanılan seçenekler arasındadır.

Hazırlayan N.Karabulut

İmamköy.com