SU DÖNGÜSÜ

Su farklı sürelerde kaldığı çeşitli hazneler arasında doğal bir döngü içerisindedir. Bu durum çok fazla su olduğu izlenimini vermektedir. Ancak suyun çoğu ya tuzludur ya da buz olarak depolanmaktadır. Döngünün bileşenlerinin mekansal dağılımı, yani yağış ve buharlaşma (terleme de dahil) atmosferik dönüşüm ile dolayısıyla iklimle olan güçlü bağlantısını gösterir.

Su gezegenimizde ve güneş sistemi içinde her yerde bulunur. Şu ana kadar ulaşabildiğimiz bilimsel veriler ışığında dünya, su gezegeni olarak adlandırdığımız tek gezegendir. Suyun katı, sıvı ve su buharı şeklinde üç halde bulunması dünyanın temel özelliklerinden birisidir.

Su döngüsü nedir?

Dünyadaki suyun çoğu gezegen yüzeyinin %70’ini kaplayan okyanuslarda bulunmaktadır. Okyanuslar 3,5 milyar yıl önce yaşamın başladığı yerdir ve çok sayıda canlı türüne ev sahipliği yapmaya devam etmektedir. Karada yaşamı mümkün kılan tatlı suyun varlığı su döngüsünün bir sonucudur.

Okyanusta bulunan tuzlu su buharlaşarak atmosfere tuzsuz olarak karışır ve atmosferden yağış yolu ile tekrar yeryüzüne döner. Kara üstüne yağan su, göller gibi yeryüzü şekillerinde veya yapay haznelerde tutularak nehirlerden akar, ya da topraktan süzülerek ihtiyaç olduğunda çıkarılabileceği yeraltı depolarını veya yeraltı su havzalarını doldurur.

Su döngüsünün pek çok bileşeni bulunmaktadır. Bunlar; yoğuşma (yağış), karadan ve toprak yüzeyinden buharlaşma, kar ve buzların erimesi, bitkilerin terlemesi, yüzey akışları, ve yeraltı sularının okyanuslara dökülmesi ve okyanuslardaki daha büyük miktarda buharlaşmasıdır.

1) Yoğuşma (yağış) 

Yoğuşma (yoğunlaşma), havada bulunan su buharının sıvı hale geçmesidir. Yoğuşma buharlaşmanın tersidir ve bulutlar aracılığıyla dünyaya suyun geri dönebilmesinin başlıca yolu olan yağışı oluşturur.

2) Buharlaşma

Buharlaşma, suyun sıvı halden gaz veya buhar haline geçme sürecidir. Buharlaşma sıvı haldeki atom veya moleküllerin güneşten gelen ısı ile yeterli enerji elde ederek gaz hale geçtikleri bir süreçtir.

3) Erime 

Yeryüzündeki tatlı suyun yaklaşık dörtte üçü buz örtüsü ve buzullarda bulunmaktadır. Kışın su depolayan ve baharda eriyerek bu suları serbest bırakan buzul ve kar akarsu akışının hacmini ve zamanlamasını etkilemektedir. Buzullar aynı zamanda suyun uzun süreli varlığını da etkilemektedir.

4) Terleme 

Terleme, bitkilerin köklerinden alınan suyun, yaprakların alt kısımlarındaki küçük gözeneklere ve oradan da buhar haline gelerek atmosfere iletilmesidir. Yeryüzündeki suyun büyük bölümü bitkilerden meydana gelen terleme ile atmosfere döner.

5) Yüzey akışı

Genellikle yeryüzüne düşen yağmurun bir kısmı toprak tarafından emilir, fakat yağmur doymuş ya da geçirimsiz tabakaya düştüğü zaman eğim yönünde akışa geçer. Yüzeyde akan sular bir akarsuyla veya farklı bir yeryüzü su birikintisi ile birleşir, oradan da en sonunda okyanusa boşalır veya atmosfere doğru yeniden buharlaşır.

6) Yeraltı Sularının Okyanuslara Dökülmesi 

Yeraltı suları mevcut nem içeriğine bağlı olarak toprak tarafından emilir ve biriktiği su tabakasına doğru yeraltına sızar. Yeraltı suları yeraltında aşağı doğru ve yanlamasına hareket eder ve geçirimsiz jeolojik oluşumların içinde kalır. Yeraltı suları en sonunda pınarlardan dışarı fışkırır veya kaynaklara göllere ve okyanusa sızar ve buralardan tekrar buharlaşarak döngüyü devam ettirir.