1. EŞEYSİZ ÜREME ve ÇEŞİTLERİ

Bir canlıdan döllenme olmaksızın çeşitli yollarla yeni bireylerin oluşturulmasına eşeysiz üremedenir. Eşeysiz üremede, eşeyli üremenin temel özelliklerinden olan, mayoz bölünme ve döllenme görülmez. Bu yüzden eşeysiz üreme sonucu oluşan bireyler birbiriyle ve ata canlıyla aynı özelliği taşırlar.

Bu durum yararlı özelliklerin korunması açısından faydalı olmasına rağmen, çeşitlilik sağlanmadığı için canlının değişen ortamlara uyumunu güçleştirebilir. Eşeysiz üremenin temeli, hücrelerde görülen mitoz bölünmeye dayanır. Genel olarak eşeysiz üreme; tek hücreli canlılarda, süngerlerde, sölenterlerde, mantarlarda ve bazı bitkilerde yaygın olarak görülen bir üreme şeklidir.

1. Bölünerek Üreme

Bakteriler ve protistaların çoğunda görülür. Belli bir olgunluğa erişen hücre, kısmen eşit olarak ikiye bölünür. Bu üremenin aslı mitoza veya amitoza dayandığından oluşan bireyler birbiriyle aynı özelliktedir.

Protista türlerinin bölünerek üremesisırasında paramesyumda enine, öglenada boyuna, belirli bir şekli olmayan amipte ise her yönden bölünme görülür.

2. Tomurcuklanarak Üreme

Maya mantarı hücrelerinde, hidrada, medüzlerde, mercanlarda ve bazı bitkilerde görülür. Tomurcuklanarak üremede ana canlının vücudunda dışarıya doğru bir çıkıntı oluşur. Bu çıkıntıya tomurcuk denir. Tomurcuğun büyümesi ile yavru canlı meydana gelir.

Tomurcuklar mitoz veya amitozbölünmeyle oluştukları için ana bireyin genetik olarak kopyasıdır. Maya mantarında oluşan tomurcuklar bağımsız yaşayabildiği gibi, ana canlıya bağımlı olarak da yaşayabilir. Eğer oluşan tomurcuklar ana canlıya bağlı kalırsa koloni denilen topluluklar meydana gelir.

Hidranın tomurcuklanmasıyla oluşan ve ana bireye veya bir zemine tutunarak yaşayan canlılara polip denir. Serbest olarak yaşayan yüzmeye uyum sağlamış poliplere ise medüz denir. Medüzlerde tomurcuklanma ile üreme görülmez.

3. Rejenerasyonla Üreme

Basit çok hücreli canlılardan planarya (yassı solucan), deniz yıldızı ve toprak solucanında (halkalı solucan) da görülür. Ana canlıdan kopan ya da koparılan parçaların gelişerek ana canlıya benzer yeni canlıların oluşturulmasıdır. Rejenerasyon ile üreme hakkında detaylı bilgi almak için tıklayınız.

Basit çok hücreli canlılarda farklılaşmamış embriyonik hücreler bulunduğundan, yaşamları boyunca vücutlarından kopan ya da koparılan parçalardan yeni canlılar oluşur.

Canlının kompleksliği arttıkça, rejenerasyon yeteneği azalır. İnsanlarda rejenerasyon olayı ile ancak zarar gören kısımların onarılması ve karaciğer gibi bazı organların büyümesi sağlanabilir.

4. Vejetatif Üreme

Genellikle yüksek yapılı bitkilerde ana canlıdan kopan parçaların gelişerek ana canlıya benzer, yeni canlıları oluşturması şeklindeki üreme yöntemidir.

• Çileğin sürünücü gövde ile üremesi
• Patatesin yumru ile üremesi
• Bitkilerden alınan hücrelerin doku kültüründe büyütülmesi birer vejetatif üreme şeklidir.
• Aşılama, bitkilerde uygulanan vejetatif üreme şeklidir. Bu yöntemle üretim aynı bitki türünden seçilecek örneklerin özelliklerinin bir bitkide toplanıp yararlanma amacı ile yapılır.
• Doku kültürü yöntemi kaybolmakta olan türlerin korunması ve üretilmesi zor olan bitkilerin çoğaltılması için kullanılır.

Çelik İle Üreme 

Aşılama İle Üreme

Daldırma İle Üreme

Yumru İle Üreme

Soğan İle Üreme

Sürünücü Gövde İle Üreme

Doku Kültürü İle Üreme

5. Spor Oluşturarak Üreme

Spor denilen özel hücrelerle gerçekleştirilen bir üreme şeklidir. Ana canlıdan, mitoz veya mayoz bölünmeyle oluşan spor (n) hücreleri, uygun ortam bulduklarında gelişerek yeni bir canlıyı oluşturur.

Sporla üreme, tek hücrelilerden plazmodyumda, bütün çiçeksiz bitkilerde ve mantarlardagörülür. Sporlar olumsuz şartlara dayanıklı sağlam bir örtüyle kaplı olan özelleşmiş hücrelerdir.