Omurgasız Hayvanlar

Hayvanlar Alemi  

   Hayvanlar; tüm üyeleri çok hücreli, heterotrof beslenen ve ökaryot canlılardır. Hücrelerinde hücre duvarı bulunmaz. Çoğunlukla eşeyli ürerler. Genellikle aktif hareket ederler. Büyüme ve gelişmeleri sınırlıdır. Hayvanların çoğunda kas sistemi, sinir sistemi ve duyu organları bulunur.

   Hayvanların sınıflandırılmasında dikkate alınan ilk kriter omurgalı olup olmadıklarıdır. Omurgalı hayvanlar omurgasızlara göre daha gelişmiştir. Daha sonra vücut simetrisi, embriyonik tabaka sayısı, sölom (vücut boşluğu), organizasyon gibi özellikler göz önüne alınır.

   Hayvanlar alemi omurgasızlar, ilkel kordalılar ve omurgalılar olmak üzere üç ana grupta incelenir.

Omurgasız Hayvanlar  

   Hayvanlar aleminin en geniş grubudur. Omurgası veya kıkırdak ve kemikten oluşan iç iskeletleri bulunmaz. Sinir kordonları karın kısımlarında bulunur. Kılcal damarları bulunmaz, genellikle açık kan dolaşımı görülür. Büyük bir kısım eşeyli ürer, geri kalanı da tomurcuklanma veya rejenerasyonla eşeysiz ürer. Bazıları karada bazıları suda yaşar. Birçoğunda dış iskelet bulunur. Altı gruba ayrılarak incelenir.

a- Süngerler  

  Vücutlarında çok sayıda açıklığa sahiptirler. Bu açıklıktan girebilen su ile süngerlerin vücudunun içindeki gaz alışverişi, besin alınımı ve atıkların uzaklaştırılması mümkündür.

   Süngerler eşeyli ve eşeysiz üreyebilir. Kendilerini yenileme özellikleri çok gelişmiştir.

b- Sölenterler  

  Knidliler, Haşlamlılar ya da Sölenterler; süngerlerden daha gelişmiş organizasyona sahip, vücutları ışınsal simetrili, özelleşmiş iki doku tabakası olan, yumuşak vücutlu etçil hayvanlardır. Vücutlarında ağ şeklinde düzenlenmiş sinir hücreleri vardır. Sucul canlılardır.

• Sabit ve serbest yüzücü olarak 2 genel vücut formları bulunur.

• Hücrelerinin çoğu çevresindeki suyla temas halindedir. Böylece her türlü madde alışverişi vücut yüzeyi tarafından yapılır.

• Bazı sölenterler mavi bir ışık çıkarır. Buna biyolüminesans denir.

• 

• Bazıları tomurcuklanma ile, bazıları metagenez ile ürerler. (= Metagenez: eşeyli üremeyi eşeysiz üremenin takip ettiği bir üreme şekli, döl almaşı)

• 

c- Solucanlar  

• Vücutları genellikle yuvarlak veya yassı biçimindedir.

• Bazıları omurgalıların sindirim sisteminde parazit olarak yaşarken genelde sularda ve nemli kara ortamlarında yaşarlar.

• Eşeyli olarak üremelerine rağmen bazı türleri rejenerasyonla ürer. Çift eşeyliler hem yumurta hem sperm üretirler. Ancak kendi kendilerini dölleyemezler.

• Yassı Solucanlar: Vücutları yumuşak, ince ve yassıdır. Tek açıklığı olan sindirim boşlukları bulunur. Çevredeki uyarıları algılayan sinir düğümleri ve sinirleri vardır. Parazit olan türlerde üreme sistemi gelişmiştir ve bazılarında sindirim sistemi yoktur. Eşeyli üreyebildikleri gibi rejenerasyon da yapar.

  Planaria, trematoda(karaciğer kelebekleri) ve tenya (şerit solucan) bu grupta bulunur.

• 

• Yuvarlak Solucanlar: Vücutları yuvarlak ve uzundur. Sindirim boşluğu iki açıklıdır. Çoğunlukla parazit yaşar, serbest yaşayan da vardır. Basit bir sinir sistemi vardır. Bazı türlerin larvaları insanların karaciğer, akciğer ve beyinlerinde kist oluşturur.

  Ascaris, kancalı kurt, trişin insanlarda parazit olan türleridir.

• 

• Halkalı Solucanlar: Vücutları silindirik ve segmentlidir (halkalı). İki açıklıklı, özelleşmiş bölümleri olan sindirim sistemleri vardır. Kapalı dolaşım sistemi görülür. Boşaltım için gelişmiş özel yapıları, beyin ve sinir kordonlarından oluşmuş sinir sistemleri vardır. Vücudu saran kaslarla hareket ederler. Eşeyli ürerler.

  Toprak solucanı, sülük, deniz poliketi bu gruptandır. Sülük, kan emerek parazit olarak yaşar.

• 

d- Yumuşakçalar  

  Eklem bacaklılardan sonraki en büyük omurgasız hayvan grubudur. Bu grupta şekil ve büyüklük açısından çok çeşitli canlı örnekleri bulunur. Tuzlu, tatlı sularda ve karada yaşarlar. Suda yaşayanlar solungaç solunumu yaparlar. Eşeyli ürerler.

  Vücutları yumuşaktır. Bazılarında vücudun dış kısmı kabukla örtülüdür. Karın bölgesindeki kaslı ayaklarıyla hareket ederler. Çoğunda açık dolaşım sistemi görülür.

e- Eklem Bacaklılar  

  Kara yaşamına uyum sağlamış omurgasız grubudur. Vücutları baş, göğüs ve karın olmak üzere bölüm. Hareket organları eklemlidir. Eklem bacaklılara yengeç, karides, ıstakoz, kelebek, kırkayak, çıyan gibi canlılar örnek verilebilir.

  Hareket organları eklemlidir ve yüzme, sıçrama, zıplama, uçma, kazma gibi oluşurlar. Kanat hayvanlar aleminde ilk kez böceklerde görülür.

  Solunumu çoğunlukla trakelerle, örümcekler kitapsı akciğerlerle ve suda yaşayanlar solungaçlarıyla yapar.

f- Derisi Dikenliler  

  Tamamı deniz ve okyanuslarda yaşayan, en gelişmiş anatomi ve fizyolojiye sahip omurgasız canlılardır. Denizyıldızı, denizhıyarı, denizlalesi, denizkestanesi derisi dikenliler canlı grubuna dahildir.