Dijital Dünya

Güneşli bir ilkbahar sabahı kuşlar cıvıl cıvıl ötüyordu, ağaçların yaprakları rüzgarda hışırdıyordu. Sıradan bir hafta sonu sabahıydı işte ve yine Elif’in içi kıpır kıpırdı; hafta sonu ailesiyle uzun uzun kahvaltı etmeyi çok seviyordu, annesinin krep yaptığını yatağına gelen kokulardan anlamıştı ve hemen ellerini yüzünü yıkayıp mutfağa koştu. Elif’in başına gelenleri anlatmadan önce Elif hakkında birkaç bilgi verecek olursak; biraz yaramaz bir çocuk olduğu söylenebilir, 6.sınıfa gidiyor, günlük yazmayı ve kitap okumayı seviyor,  gitar kursuna gidiyor, tenis oynamayı çok seviyor, derslerinde oldukça başarılıydı ancak son zamanlarda internete ayırdığı vakit oldukça arttığından derslerindeki başarısı azalmaya başlamıştı.       

Tüm krepleri bitirdikten sonra Elif yine odasına geçip bilgisayarını açtı daha önce de yaptığı gibi sosyal medyada tanımadığı insanlara hakaret içerikli mesajlar atarken, mesaj kutusunda bir mesaj gördü. Mesajı görünce Elif hem şaşırdı hem de üzüldü çünkü mesajı atan kişi Elif’le acımasızca dalga geçiyordu üstelik oldukça incitici kelimeler kullanmıştı. Elif ne yapacağını şaşırdı bu durumu en yakın arkadaşı Gülseren’e anlatmayı düşündü ancak aradığında telefonuna ulaşılamadı. Elif bu olaydan sonra içine kapandı odasından çıkmak istemedi, annesi akşam yemeğine çağırınca iştahı olmasa da yemek masasına oturdu. Elif’in babası Erdem Bey, kızının mutsuz olduğunu yüz ifadesinden anlayıp ”Kızım seni üzen bir şey mi oldu?” diye sorunca Elif önce dalgınlıktan babasını duymamıştı, babası tekrar sorunca ”Bir şey olmadı baba” dedi yatağına döndü ve düşüncelere daldı. 

Ertesi gün Elif, mesaj kutusunda 44 tane yeni mesaj gördü hepsini teker teker okudukça gözlerinden yaşlar aktı ve çok öfkelendi. Mesajlarda aşağılayıcı hakaretler ve argo kelimelerle kendisiyle dalga geçiliyordu. Kalp atışları hızlandı ne yapacağını şaşırmıştı. Elif paylaşımlarının altında en yakın arkadaşlarının kötü yorumlarını ve üzücü eleştirilerini görmüştü. Öfkeden neredeyse deliye dönmüştü çığlık atmak istedi ama sesi çıkmadı. Ter içinde uyanıp tüm bunların bir kabus olduğunu fark edince sevindi. Kahvaltısını yaptıktan sonra hazırlandı, annesiyle vedalaşıp okula gitti. 

Okulda bugün en sevdiği dersler vardı ama nedense keyifsizdi. Gülseren ona neden aradığını sorunca, Elif yaşadığı üzücü olayı ailesine söyler diye düşündüğü için anlatmak istemedi. ”Derslerle ilgili bir şey soracaktım ama gerek kalmadı” diyerek Gülseren’i geçiştirdi. Teneffüste okulda koridorda gezerken Elif’in dikkatini panodaki renkli afişler çekti. Afişlerde siber zorbalıkla ilgili bilgilendirme yazısını okuyunca dün başına gelenlere ”siber zorbalık” dendiğini öğrenince şaşırdı. Elif zil çalınca derse sınıfa gitti ancak derse çok dikkatini veremedi aklında dün gelen mesaj ve bugün panoda gördüğü yazılar vardı. Okul bitince Gülseren onu dışarıda oynamaya davet etti. Elif annesine haber verdikten sonra Gülseren’le tenis oynamaya çıktı.

Elif’in annesi Özlem Hanım bu sırada Elif’in odasına kıyafetlerini koyarken bilgisayardan bir ses geldiğini fark etti. Merak edip baktığında mesajları okudu ve endişelendi. Aklına Elif’in sınıf öğretmeni Murat Bey’e söylemek ve ondan bu konuda yardım almak geldi.

İlk etapta Özlem Hanım Murat Bey’i arayıp kendi kızı da dahil olmak üzere öğrencilerin sosyal medya üzerinden birbirlerine hakaret ettiklerini söyledi. Fakat bunu tesadüfen öğrendiği için kızına soramadığını, Murat Bey’in bu konuyu araştırmasını rica etti.

Ertesi gün Murat Bey kendi sınıfına derse girdiğinde siber zorbalık hakkında bir konu açtı ve bazen kulağına böyle olaylar geldiğini söyledi. Böyle durumlarda zorbalığa uğrayan öğrencinin mutlaka yardım alması gerektiğini, ona her zaman yardımcı olabileceklerini, gerekirse okulun Rehberlik Servisi ile de görüşme yapabileceğini söyledi.

Bunun üzerine Elif üzerindeki gerginliği ve korkusunu bir nebze yenip, Rehber Öğretmen Aylis Hanım’a gitti ve yaşadığı şeyleri anlattı. Kendisinin de siber zorbalık yaptığını ama karşılığında gördüğü siber zorbalıkla baş edemediğini ve durduramadığını çok pişman olduğunu söyledi. Annesine ve arkadaşlarına da söyleyemediği için çok mutsuz ve korku dolu günler yaşadığını söyledi. Aylis Hanım bu olayla ilgili olan diğer öğrenciler; Deniz, Hamza ve Umut’u da çağırarak onlara siber zorbalık ve bilinçli internet kullanımı hakkında bilgilendirme yaptı. Bu konunun olumlu ve olumsuz sonuçlarını anlattı. Öğrenciler bu görüşmeden sonra yaşadıkları olumsuz durumun farkına varıp, birbirlerinden özür diledi ve barıştılar. Sonra zorbalığa uğrayan başka öğrencilere yardım etmek ve daha çok öğrenciye ulaşmak için bir proje yapmak istediler.

Elif, Gülseren’e yaşadıklarını anlatınca  o da bu projeye katıldı ve “Siber Kahramanlar” grubunu kurdular. Grubun diğer üyeleri Deniz, Hamza ve Umut neler yapabilecekleri üzerine konuşmaya başladı.

Deniz aslında Elif’le çok yakın arkadaşken Elif; Deniz’in bir fotoğrafına hakaret edici lakaplarla dolu yorumlar yaptı. Bunun üzerine sosyal medya üzerinden tartıştılar. Sinirlenen Deniz konuyu Hamza’ya anlattı. Hamza ve Umut duyduklarına çok sinirlendiler. Çünkü Elif şaka yaptığını söyleyerek aynı hakaretleri Hamza ve Umut’a da yapmıştı. Bunun üzerine Elif’i aynı şekilde cezalandırmak istediler ve ona hakaret dolu mesajlar attılar.

Elif bu konuyu öğretmenlere anlatana kadar da onunla konuşmamışlardı. Fakat olay öğretmenlere yansıyınca ve siber zorbalık hakkında bilgilenince çok pişman oldular ve bunu başkalarının yaşamaması için konuşmaya başladılar.

Hamza:

-Bence öncelikle broşürler hazırlayalım. Sınıfları tek tek gezerek dağıtalım.

Gülseren:

-Evet ama önce bir slogan bulalım.

Elif:

-Evet çok haklı etkili bir söz olmalı. Mesela Siber Zorbalara Kanma!

Umut:

-Önce araştır sonra karar ver de diyelim.

Deniz:

-Harika o zaman sonra da Bilişim Öğretmeni Tuğba Hanım’dan broşürü basması için yardım isteyelim. Ben tasarımını web2 araçlarını kullanarak yapabilirim, dedi.

Bunun üzerine çocuklar broşürün içeriğini hazırlamaya başladılar.

Yapacaklarını planlamak üzere bir araya gelmeye karar veren Siber Kahramanlar Grubu’nda ilk sözü Elif aldı:

-Broşürümüz için mutlaka siber zorbalık, güvenli internet kullanımı ve sanal mahremiyet kavramlarını içeren görseller kullanmalıyız.

Hamza:

-Bulduğumuz görsellerin mutlaka sloganlarımızla uyumlu olmasına dikkat etmeliyiz arkadaşlar.

Deniz:

-Broşürümüzde sadece slogan ve görsel kullanmak yeterli olmayabilir. Mutlaka kavramları açıklayan kısa metinlere yer verirsek daha dikkat çekici olacağını düşünüyorum

diyerek arkadaşlarına görüşlerini açıkladı.

Umut:

-O zaman görseller konusunda Bilişim Teknolojileri Öğretmeni Tuğba Hanım’dan,  kavramlar konusunda Sosyal Bilgiler Öğretmeni Erkan Bey’den yardım almalıyız, diyerek arkadaşlarını yönlendirdi.

Yapılan bu kısa süreli toplantının ardından Siber Kahramanlar Grubu, Bilişim Teknolojileri Öğretmeni Tuğba Hanım’ın yanına gittiler ve seçecekleri görseller hakkında kendilerine yardımcı olmasını istediler. Tuğba Hanım görselleri seçerken mutlaka telif hakkına dikkat etmeleri gerektiğini belirtti. Bu açıklamayı yaptıktan sonra öğrencilerinin kavramı pek anlayamadıklarını hissedince telif hakkının, kullanacakları görsellerin sahibinin izni alınarak yararlanmak olduğunu öğrencilerine söyledi. Bu konuda sorun yaşamayacakları örnek internet sitelerini hakkında bilgi verdi.

Siber Kahramanlar Grubu, Tuğba Hanım’a teşekkür ederek öğretmenler odasında bulunan Sosyal Bilgiler Öğretmeni Erkan Bey’in yanına gittiler. Daha önce derslerinde öğretmeninin güvenli internet kullanımından bahsettiği için merak ettikleri siber zorbalık, güvenli internet kullanımı ve sanal mahremiyet kavramlarını açıklayabileceğini düşünerek ondan yardım istediler. Öğretmenleri onlara bu kavramların dijital vatandaşlıkla ilgili olduğunu ifade etti ve dijital vatandaşlık kavramını, genel ağ kullanımında haklarını ve sorumluluklarını bilen yurttaş olarak açıkladı. Grup Erkan Bey’e teşekkür ederek yanından ayrıldı.

Gülseren:

-“Arkadaşlar okulumuzda bulunan Z-Kütüphaneye giderek dijital ortamda broşürümüzü hazırlayalım.”

Bilgisayarı ve Web2 araçlarını kullanma konusunda arkadaşlarına rehberlik eden Deniz, ilgili programı kullanarak broşürü hazırlamaya başladı. Arkadaşları seçecekleri görseller, kullanacakları tanımlar ve broşürün genel düzeni konusunda kendisine yardım ettiler ve ortak ürünlerini hazırladılar. Daha sonra Tuğba Öğretmen’in yanına giderek ürünlerinin son hali hakkında onun düşüncelerini aldılar. Öğretmenleri, Siber Kahramanlar Grubu’nu tebrik ederek broşürlerinin çıktısını alarak onlara verdi.

Siber Kahramanlar Grubu, saatin ilerlemiş olduğunu fark ederek ve bugünlük yaptıkları çalışmaları yeterli görerek evlerine gitmeye karar verdi. Akşam hepsi çok heyecanlıydı. Çünkü ertesi gün sınıfları ziyaret ederek, broşürlerinden yararlanarak arkadaşlarını dijital vatandaşlık, siber zorbalık gibi kavramlar konusunda bilgilendireceklerdi.

Sabah hepsi okulda bir araya geldiler ve öğretmenlerinden gerekli izinleri alarak sınıfları dolaşmaya başladılar. Öncelikle kısaca başlarından geçen olayları anlattılar. Daha sonra bu gibi durumlara maruz kalmamaları, başlarına böyle bir olay gelirse nasıl hareket etmeleri gerektiği konusunda arkadaşlarını bilgilendirdiler. Son olarak hazırladıkları broşürü sınıfın uygun bir bölümüne asarak başka bir sınıfa geçmek üzere ayrıldılar. Günün sonunda yaptıkları çalışmadan dolayı öğretmenleri Siber Kahramanlar Grubunu tebrik etti.

Elif okuldan sonra eve dönünce annesi Özlem Hanım’a yaptıkları çalışmalardan bahsetti. Annesi kızını tebrik etti ve yaptıkları faaliyetin sadece okullarıyla sınırlı kalmaması, mümkünse başka öğrencileri de bilgilendirmeleri gerektiğini söyledi. Elif, bu konuşmanın ardından ertesi gün annesinin fikirlerini arkadaşlarıyla paylaştı. Onlar da konuyla ilgili sosyal medyada farkındalık oluşturacak faaliyetler yaparak öğrencileri bilgilendirmeye karar verdiler.

İlk iş olarak “Siber Kahramanlar” isimli sosyal medya hesabı açtılar. Instagram’da çok kişiye ulaşabileceklerini düşünerek bu sosyal medya aracında karar kıldılar. Anket hazırlayarak insanların hayatlarında hiç siber zorbalığa maruz kalıp kalmadıklarını araştırdılar. Ankete katılan kişilerin yarıdan fazlasının hayatlarında en az bir kez siber zorbalığa maruz kaldığı sonucuna vardılar. Bu sonuçları da Instagram sayfasında paylaştılar.

Ancak siber zorbalık yapanların da kusursuz olmadıklarını göstermek için izin aldıkları insanların Instagram’daki fotoğrafları ile gerçek hayattakileri karşılaştırarak kolaj yaptılar. Bu çalışma da sosyal medya hayatının veya insanların kusursuz olmadığını, hakaretlere aldanıp öz güvenlerini yitirmemeleri gerektiğini insanlara gösterdi. Elif ve arkadaşları bu çalışmadan da güzel dönütler aldılar ve projelerini geniş çapta yaydılar.

 Günler geçtikçe “SİBER KAHRAMANLAR” grubunun kurmuş olduğu sosyal medya hesabının ulaştığı insan sayısı artıyordu. bu durum grubun üyelerini ve okuldaki öğretmenleri, diğer öğrencileri mutlu ediyordu. 

 Bir gün okul müdürü Osman Bey Deniz, Hamza, Elif, Umut ve Gülseren’i teneffüste odasına çağırdı. Öğrencilere kurmuş oldukları sosyal medya hesabının ve projenin İl Milli Eğitim Müdürünün dikkatini çektiğini ve belirlenen Kültür Merkezlerinde öğrencilerden projeyi sunmalarını istediğini söyledi.

 Öğrenciler bu habere çok mutlu oldular. Bu haberi aldıktan daha yoğun ve düzenli bir tempoyla hazırlık yapmaya başladılar. Genel olarak bu projeyi yapmaya ne zaman ve nasıl karar verdiklerinden, güvenli internet kullanımı, siber zorbalık, sanal mahremiyet ve dijital vatandaşlık konularından sırasıyla bahsedeceklerdi. Ayrıca bu projeyi gerçekleştirirken yardım aldıkları kişilerden de bahsedip onlara teşekkür edeceklerdi.

Sunumu yaparken ve yaptıktan sonra onları izleyen ve dinleyen insanların tepkileri çok güzeldi. Günümüzün problemi olan ve çoğumuzun başına gelebilecek bu tür olaylar ile nasıl mücadele etmeleri gerektiği ve internet kullanımı hakkında bilinçlendikleri için herkes çok mutlu olmuştu.

Aradan 3 ay geçtikten sonra bir eylül sabahı Elif alarmın sesiyle uykusundan uyanmıştı. Elini yüzünü yıkayıp dişlerini fırçaladıktan sonra kahvaltısını yaptı. Odasına tekrar giderek akşamdan hazırlamış olduğu okul çantasını aldı, odadan tam çıkacakken  telefonun -mesaj geldi- bildirimini duydu.Geri dönerek grubun sosyal medya hesabına gelen mesajı okumaya başladı. Gelen mesajda şunlar yazıyordu:

Sevgili Siber Kahramanlar Grubu,

 Size ne kadar teşekkür etsem bilemiyorum. Beni o kadar çok mutlu ettiniz ki. Aslında sizden hiç sevmediğim birisi aracılığıyla haberdar oldum. Tamam tamam , sizi daha fazla meraklandırmayacağım. 2 yıldır tanımadığım birisi benim adıma sahte hesaplar açarak arkadaşlarımı rahatsız ediyordu. Ne kadar mücadele etsem de bu olumsuz durumu hayımdan çıkaramamıştım. Ta ki düne kadar. Bu kişi sonunda kendini gizlemeyi bıraktı. Sizleri izlediğini ve yaptığının ne kadar yanlış olduğunu sizlerin hazırlamış olduğunuz ankete katılanların açıklamalarını okuyunca bu gibi durumların insanların psikolojilerini ne kadar olumsuz etkilediğini fark ettiğini ve çok pişman olduğunu söyledi. Benden özür dileyerek bir daha sahte hesap açmayacağını belirtti.

 Sevgilerimle…

Elif mesajı okuduktan sonra nasıl doğru bir yol izlediğini fark etti. Mutluluğu yüzünden okunuyordu. Koşarak annesinin yanağına kocaman bir öpücük kondurdu. Bu öpücük Murat öğretmenden yardım isteyerek ona destek olduğu içindi. Bir anda servisin korna sesini duyunca vaktin nasıl da hızlı geçtiğini fark etti. Koşarak merdivenlere yöneldi. Ne de olsa önünde yapılacak nice güzel projeler vardı.

Ayşenur Tekin-İstanbul/Küçükçekmece İkitelli Ortaokulu

Gamze ÇAKIR-İstabul/Beykoz Mehmet Emin PULATKONAK Ortaokulu

Ali Melih ÖZÇELİK-Aksaray/Eskil Taşkapı Ortaokulu

Ayşe Dudu YETER-Ordu/Akyazı İmam Hatip Ortaokulu

Asuman YAVUZ- Konya/Meram Yavuz Sultan Selim Ortaokulu