Gri Su Nedir?

 Gri su, siyah su (tuvalet suyu) haricindeki bir evden kaynaklanan atık suların genel adıdır; yani duştan, küvetten, lavabodan, mutfaktan, bulaşık ve çamaşır makinesinden gelen atık sulara veril addır.

 

Gri su kirletici olarak sabun, şampuan, diş macunu gibi temizlik maddelerinin atıklarını, yiyecek parçaları, pişirme yağı, deterjan ve saç gibi maddeleri içerir. Gri su evsel atık sular içinde en büyük orana sahip. Genellikle evsel atık suyun minimum %50’si gri sudur.

Gri Suyun İçeriği, Özellikleri ve Yapısı Nasıldır?

Maalesef günümüzde gri suyun kimyasal özelliklerine ait detaylı bir tanımlama hiçbir standartta mevcut değildir. EN 12056-1 gri suyu, az kirlilik oranına sahip olan ve üriner atık olmayan kirli su olarak tanımlamaktadır. Dolayısıyla gri su; duşlar, banyolar, lavabolar ve ön arıtılmış haldeki mutfak evyelerinde oluşan atık sular olarak tanımlanabilir.

Gri su, evsel faaliyetlerin sonucu oluşan, evse ikamet eden insan sayısına, insanların yaşam standardına, sosyal ve kültürel alışkanlıklara ve evde kullanılan kimyasallar ile doğru orantılı olarak karakteristiği değişen bir yapıya sahiptir. Banyodaki lavabo, duş ve küvetten gelen gri su en az kirlenmiş gri su kaynağıdır. Ortalama bir gri suyun toplam organik yüke (BOİ) yüzde 40-50 gibi bir katkısı vardır. Ayrıca gri su evsel atık suda bulunan toplam askıda katı maddelerin (AKM) dörtte biri ve toplam fosforun üçte ikisinden fazlasını içerir.

Bulaşık ve çamaşır deterjanları gri sudaki fosforun ana kaynağıdır. Mutfak lavabosundan gelen, yiyecek parçaları içeren su ile çamaşır yıkamadan gelen su, duştan ve lavabodan gelen gri suya göre çok daha kirlidir. Bu yüzden bütün gri sular tam olarak gri su statüsünde değildir ve gri suyun karakteristiğine göre farklı arıtım yöntemleri kullanmak gerekmektedir. Gri su arıtma sistemlerinde kullanılan filtrasyon sistemleri aşırı yağlı sulara karşı hassas olduğu için mutfak evyelerinden gelen atık suların ayrı olarak toplanıp, yağ ayırıcıdan geçirildikten sonra gri su arıtma sistemlerine bağlanması gereklidir.

Arıtılan Gri Suların Kullanım Alanları

Tuvalet Rezervuarları

Tuvalet rezervuarlarında kullanılacak suyun kalitesiyle alakalı ülkemizde bir standart bulunmamaktadır. Fakat Almanya’da tuvalet rezervuarlarında kullanılacak suyun kalitesini belirleyen bazı şartlar bulunmaktadır. Örneğin Tablo 1’teki değerler Berlin Senato Ofisi tarafından açıklanmıştır. Tuvalet rezervuarları kullanım suyu kalite şartlarını göstermektedir. Tablodaki toplam koliform ve e-koli için istenen hijyen şartları AB standartlarındaki yıkanma suyu değerleri (76/160/EEC) doğrultusunda belirlenmiştir. Sınır değerleri sabit olduğunda, insanların bu suyla temaslarında ve hatta yuttukları varsayılsa bile herhangi bir sağlık riski ile karşı karşıya kalmazlar. Bu katı şartlar, sağlığı ilgilendiren Pseudomonas aeruginosa için de geçerlidir. Pseudomonas aeruginosa, bağışıklık yetersizliği olan hastalarda solunum ve idrar yollarının, yanıkların ve açık yaraların fırsatçı patojenidir. Aynı zamanda kanda da enfeksiyonlar yapabilir. BOİ7 ve oksijen doygunluğu da temizlenmiş suyun raf ömrü için kalite kriterleridir.

Bahçe Sulama

Sulama suyu için gerekli olan su değerleri DIN 19650 standartları tarafından düzenlenmiştir. Bu kalite şartları tarım, bahçecilik, kırlık alanların yanı sıra parklar ve spor tesislerinde kullanılan suların hijyenik ve mikrobiyolojik yönleriyle ilgilidir.

DIN19650 esas alınarak belirlenmiş gereksinimlere göre birçok uygulama ve sulama amaçlı kullanılan suyun kalite gereksinimleri tuvalet için kullanılan sudan daha yüksektir. Gri suyun işlenebilmesi için uygun teknoloji gerekir. DIN 19650’e göre bu gereksinimler UV veya kimyasal eklenerek yapılan dezenfektasyonlarla elde edilemez.

GRİ SU ARITIMI VE YENİDEN KULLANIMI

1. Gri Suyun Doğrudan Yeniden Kullanımı
Gri suyun doğrudan yeniden kullanımı yaygın bir uygulamadır. Banyodan çıkan gri su yüzyıllardır bahçe sulama işlerinde doğrudan kullanılmaktadır .Gri suyun doğrudan uzun vadeli sulama amaçlı kullanımı, suda tuzların, yüzey aktif maddelerin, yağ ve gresin birikmesine yol açmaktadır. Bu bağlamda bitki

sağlığını ve toprağın yapısını olumsuz yönde etkilemekte olup sonucunda yer altı sularının kirlenmesine neden olmaktadır. Gri suyun arıtılmadan doğrudan rezervuarlarda kullanımı ise
klozet üzerinde leke bırakmaktadır. Bu durum tüketicileri daha çok miktarda tuvalet temizleyicisi kullanması konusunda teşvik etmektedir. Gri su herhangi bir arıtma işlemine tabi tutulmadan doğrudan kullanılması durumunda gri suyun depolanma süresi uzun sürmemelidir.

 2. Gri Suyun Arıtıldıktan Sonra Yeniden Kullanımı

Gri su arıtımın da suyun karakteristiğine bağlı olarak istenilen standartlara ulaşmak için fiziksel, kimyasal ya da biyolojik arıtma teknolojileri kullanılmaktadır. Çöktürme ve filtrasyon
işlemleri fiziksel arıtma teknolojisi olarak kullanılmaktadır. Filtrasyon işlemi genellikle biyolojik ya da kimyasal arıtma ünitelerinden önce ön arımı sağlamak amacıyla kullanılılır.
Filtrasyon işleminde ön arıtım olarak kum filtre, kaba filtre ya da membran filtre kullanılarak AKM ile bazı organik maddeler ve patojenler giderilebilmektedir Fiziksel arıtm  teknolojileriyle
nutrient giderimi sağlanamaz. Bu yüzden bazı çalışmalarda hem partikül hem de nutrient gideriminin sağlandığı kimyasal arıtma teknolojileri kullanılmaktadır. Kimyasal arıtma
teknolojileri olaraksa elektrokoagülasyon, fotokatalatik oksidasyon, iyon değiştiriciler ve granüler aktif karbon uygulanmaktadır. Ancak kimyasal kullanımını engellemek için biyolojik arıtma teknolojileri ile de gri su arıtımı sağlamak mümkündür. Gri suyun biyolojik arıtımında yapay sulak alan (CW), döner biyolojik reaktör (RBC), ardışık kesikli rektör (SBR), membran biyoreaktörü (MBR) teknolojileri kullanılmaktır. Membran biyoreaktörü dışında ki diğer
biyolojik proseslerde gri su geri kazanım standartlarını sağlayabilmek için ön arıtım olarak filtrasyon ya çöktürme işlemi, son arıtım olaraksa UV ya klor ile dezenfeksiyon işlemi
uygulanmaktır.

Biyolojik Arıtma Teknolojilerinin Karşılaştırılması

Banyo, duş ve lavabodan gelen sular, mutfak ve bulaşık makinesinden gelen sulara göre daha az kirli olduklarından geri kazanım teknolojilerinde en çok kullanılan gri sulardır. Gri suyun
yeniden kullanımı için önemli gri su arıtma teknolojileri aşağıdaki gibi sayılabilir:
 Yapay Sulak Alan (CW)
 Döner Biyolojik Reaktörler (RBC)
 Ardışık Kesikli Rektörler (SBR)
 Membran Biyoreaktörler (MBR)
 Elektrokoagülasyon (EC)
 Fotokatalatik Oksidasyon

Gri Suyun Karakteristiği
Gri su, evlerde kullanılan şebeke suyunun kimyasallarla kirlenmesiyle oluşmaktadır. Gri su içeriği yaşam standardına, sosyal ve kültürel alışkanlıklara, evde yaşayan insan sayısına ve evde kullanılan kimyasallara bağlı olarak değişmektedir. Suda kirliliğe neden olan kirletici maddeler; oluşan kirlilik, kullanılan kişisel hijyen ürünlerinin, deterjanların, kirli kıyafetlerin ve vücut kirinin bir sonucudur.  

T. 1. Gri Suyun Kaynağına Göre Oluşan Kirletici Maddeler 

Gri Su Kaynağı         :               Kirletici Maddeler
Çamaşır Makinesi       : Askıda katı madde, organik madde, yağ ve gres, tuzluluk, sodyum, nitrat, fosfor(deterjandan), çamaşır suyu, pH
Bulaşık Makinesi        : Askıda katı madde, organik madde, yağ  ve gres, artan tuzluluk, pH, bakteri ve  deterjan
Küvet-Duş                : Bakteri, saç, askıda katı madde, organik  madde, yağ ve gres, sabun, şampuan  kalıntıları
Lavabo
(Mutfak dâhil)             : Bakteri, askıda katı madde, organik      madde, yağ ve gres, sabun, şampuan   kalıntıları

SONUÇ

Yapılan literatür araştırmaları sonucunda; istenilen standartların sağlanması için gri suya uygun olan biyolojik, fiziksel ya da kimyasal arıtma teknolojileri uygulandığı ve gri suyun arıtıldıktan sonra bahçe sulamada, araba yıkamada, yangın söndürmede ve rezervuarlarda yeniden kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan bu çalışmada gri su arıtımında kullanılan teknolojilerinin ayrı ayrı avantaj ve dezavantajları olduğu görülmektedir Yapay sulak alan tüm gri su kaynaklarından gelen gri suyu arıtmak için kullanılabilmektedir.
Yatay yapay sulak alan ile dikey sulak alan birlikte kullanıldığında giriş suyunda ki dalgalanmalarla başa çıkılabilmektedirler. Yapay sulak alan inşa etmesi, bakımı ve iletişimi açısından da ucuz bir artıma teknolojisidir. Aynı zaman az enerji üreten ve enerji gereksinimi bakımından çevre dostu olan bir teknolojidir. Ancak yapak sulak alanlar için büyük arazilere ihtiyaç duyulmaktadır ve sıcak iklim koşullarında aşırı buharlaşma nedeniyle kullanılamayan bir teknolojidir. Zayıf patojen giderimi nedeniyle dezenfeksiyona ihtiyaç duyulmaktadır. Yapay sulak alanların şehirlerde ve yoğun nüfusa sahip alanlarda kullanılması uygun bulunmamaktadır.
Membran biyoreaktör ve döner biyolojik disk teknolojileri küçük alan kaplamakta ve kaliteli çıkış suyu vermektedirler. Membran biyoreaktörlerde, döner biyolojik diske göre patojen giderimi daha verimli sağlanmaktadır. Ancak çevreye zararlı olan toksik kimyasallar membran temizlenmede sık sık kullanılmaktadır.
Ardışık kesikli reaktörlerden kaliteli çıkış suyu elde edilmektedir. Ardışık kesikli reaktörler fazla alan kaplamamaktadır. İşletim, bakım ve maliyet açısından avantaj sağlayan bir arıtma teknolojisidir.
Fotokatalitik oksidasyon, yüksek arıtma süresi, UV kaynağı, soğutma ekipmanları ve kuvars tüpler ile TiO2 gibi pahalı tüketim malzemeleri gerektirdiğinden dolayı yüksek bir çevresel etkiye sahiptir.

KAYNAKLAR

https://www.google.com/search?q=geri+d%C3%B6n%C3%BC%C5%9F%C3%BCm%C3%BC+yap%C4%B1lan+suyun+kullan%C4%B1labilecek+nitelikte+olup+olmad%C4%B1%C4%9F%C4%B1+nas%C4%B1l+anla%C5%9F%C4%B1l%C4%B1r&source=lmns&bih=657&biw=1280&hl=tr&sa=X&ved=2ahUKEwjTh8H6v4PwAhUGdxoKHUA8AzcQ_AUoAHoECAEQAA

https://www.cevreportal.com/gri-su-nedir/

https://ecodiurnal.com/gri-su-nedir-ve-nasil-tekrar-degerlendirilir/

https://www.youtube.com/watch?v=eNs38LUf4rM

https://www.youtube.com/watch?v=xVD-jqMTJUM