MEHMET EMİN YURDAKUL 

HAYATI VE ŞİİRLERİ

    Mehmet Emin Yurdakul 13 Mayıs 1869 yılında İstanbul’da doğmuştur. Milli Edebiyat şiirinin öncüsüdür Yayınladığı  Türkçe Şiirler isimli şiir dergisi ile çok   önceden milli şiirin öncülüğünü yapmıştır. Servet-i Fünun döneminde yayınlamıştır.

    Mehmet Emin Yurdakul’un  şiirlerindeki  ortak  nokta  halkın karamsar  ruh  halinden  kurtarmaktadır.  Milliyetçi,  halkçı  ve medeniyetçi bir  şairdir. Şair  milli  romantik  duyuş tarzının ilk temsilcisi olmaktadır.

    Mehmet Emin Yurdakul edebi yaşama şiir ile başlamıştır. İlk şiirini Servet-i Fünun dergisinde yayınlamıştır. Sade  bil  dil kullanmayı tercih etmiştir.

    Birçok eleştirmen onun  şiirlerini  Türkçenin ahenginden  ve doğallığından uzak bulmuştur. Şiirlerindeki konularını  halktan  ve tarihten alır.

    Cenge  Giderken isimli  şiirinde yer alan en  meşhur  dizesi  Ben  Bir  Türküm, dinim, cinsim uludur  ile  tanınmaktadır.  Bu şiirini Yunan Savaşı döneminde kaleme almıştır.

    Hece ölçüsünü kullanmıştır. Mehmet  Emin  Yurdakul şiirde durağı  kaldıran şair  olmuştur. Yusuf Akçura  ile  birlikte  Milli Mücadeleye   katılmıştır.  Şairin  yazım   özelliklerinden dolayı edebiyatımızda Milli Şair unvanını almıştır.

 Mehmet Emin Yurdakul’un Türk–Yunan  Savaşı sırasında yazdığı Cenge  Giderken şiiri sade dil, coşkun bir eda ve hece ölçüsüyle     yazılmasıyla     dikkat çekmiştir. Büyük    bir etki uyandıran bu şiir, “Millî Şair” olarak anılan şairin Millî Edebiyat akımının   oluşmasındaki   etkisini    göstermektedir. Şiir  epik duygular üzerine inşa edilmiştir.

BIRAK BENİ HAYKIRAYIM

Ben en hakîr bir insanı kardeş sayan bir rûhum;
Bende esîr yaratmayan bir Tanrı'ya îman var;
Paçavralar altındaki yoksul beni yaralar;

Mazlumların intikamı olmak için doğmuşum.
Volkan söner, lâkin benim alevlerim eksilmez;
Bora geçer, lâkin benim köpüklerim kesilmez.

Bırak beni haykırayım, susarsam sen mâtem et;
Unutma ki şâirleri haykırmayan bir millet,
Sevenleri toprak olmuş öksüz çocuk gibidir;

Zaman ona kan damlayan dişlerini gösterir,
Bu zavallı sürü için ne merhamet, ne hukuk;
Yalnız bir sert bakışlı göz, yalnız ağır bir yumruk!..


Mehmet Emin YURDAKUL

      Bu şiir , Milli Edebiyat   Dönemi’ne ait , Milli   Edebiyat Dönemi’ne   uygun  anlayışı benimsemiş bir şiirdir. Şiirin  ele  aldığı tema    ise : Millet & Vatan Sevgisi  şeklindedir.     

      Konusu ise millete yapılan zorbalıklara göz yummamak , vatanı her daim yüceltmek gibi konuları içermektedir.

BENİM ÖMRÜM

Genç çağdaydım, kendimi bir dikenli yolda buldum;
Hıçkırıklar işittim, gül ve bülbül bağlarından.
Felâketler topladım, Anadolu dağlarından;
Uzun sazlı Âşıklar diyarında şair oldum.

Ezgi koydum, âhlarla, figanlarla Türk şi'rine,
Öz dilimle haykırdım, "Ey milletim, uyan!" diye;
Viran yurdun dolaştım, bir şehrinden bir şehrine;
Saç ve sakal ağarttım ben de, "Vatan, vatan!" diye.


Mehmet Emin YURDAKUL

Mehmet Emin Yurdakul bu şiirinde Anadolu üzerinden yurt sevgisini ve yurdun durumunu işlemiştir.

Şiirde biçim yönünden yenilikler yapmıştır. Geleneksel Türk şiirinde sürekli kullanılan kalıpların yerine 4+4+4+3=15,4+4+4+5=17,4+4+4+7=19 gibi alışılmışın dışında kalıplar kullanmıştır. Dörtlük geleneğinin dışına çıkarak üçer, altışar, sekizer dizelik kıtalar kurmuştur.

Ya Gazi Ol Ya Şehit

Hadi yavrum ben senmi bugün için doğurdum
Hamurumu yiğitlik duygusuyla yoğurdum
Türk evladı odurki yurdu olan toprağı
Ana ırzı bilerek yad ayağı bastırtmaz
Bir yabancı bayrağı ezan sesi duyulan
Hiçbir yere astırtmaz

Git evladım yıllarca ben oğulsuz kalayım
Şu yaralı bağrıma kara taşlar çalayım
Hadi yavrum hadi git ya gazi ol ya şehit

Hadi yavrum köyüne, nişanlına veda et
Sabanını tarlanı herşeyini feda et
O silaha sarıl ki böyle günde bir erkek
Bir dualı demirden başka birşey kullanmaz
Bunu tutan bir bilek köleliğin
Uğursuz zincirine uzanmaz

Git evladım yıllarca ben oğulsuz kalayım
Şu yaralı bağrıma kara taşlar çalayım
Hadi yavrum hadi git ya gazi ol ya şehit

Hadi yavrum kendine sende yiğit er dedir
Büyüdüğün gaziler ocağına can getir
O cenkleri kazan ki senin büyük Türk adın
Yedi iklim dört bucak içersine ün salsın
Beş yüz yıllık ecdadın kabirlerde titreyen
Kemikleri öç alsın

Git evladım yıllarca ben oğulsuz kalayım
Şu yaralı bağrıma kara taşlar çalayım
Hadi yavrum hadi git ya gazi ol ya şehit

Hadi yavrum bugünde dertli ninen ağlasın
Ayrılığın oduyla yüreğini dağlasın
O yaşları saçsın ki senin aslan göğsünde
Benim kanlı gözyaşım düşman için kin olsun
Kara yerin yüzünde ayağının bastığı
Dağlar beller leş olsun

Mehmet Emin YURDAKUL

Mehmet Emin Yurdakul bu şiiri  “Yurdumun dişi Aslanlarına” diye Türk hanımlarına ithaf etmiştir.

ŞAİR

Bana yirmi yaşımda ateş saçan bir sevdâ,
İlk şi’rime altundan kanad veren o hulyâ
Ak saçlarım altında yine alev saçacak.

Milletinin ruhuyle feryad eden bir dudak
O şeyleri söyler ki çağlattığı gümüş ses
Asırların önünde nağmesini dindirmez.

Hiddet, tahkir hepsi boş! .. Her cefaya katlanan
Yine şair kalbinden başka bir kalb değildir;
Bu zayıf kalb en mağrur alınları eğiltir.

Şu dünyada bir büyük rüya gören kahraman
O kartala benzer ki en yangınlı şimşekler
Onun sisli ve korkunç yollarına nur serper.

Mehmet Emin YURDAKUL

Anadolu

Gençliğe

Yürüyordum: Ağlıyordu ırmaklar;

Yürüyordum: Düşüyordu yapraklar;

Yürüyordum: Sararmıştı yaylalar;

Yürüyordum: Ekilmişti tarlalar.

Bir ses duydum, dönüp baktım, bir kadın:

Gözler dönük, kaşlar çatık, yüz dargın;

Derileri çatlak, bağrı kapkara,

Sağ elinin nasırında bir yara

Başında bir eski püskü peştemal

Koltuğunda bir yamalı boş çuval…

……………………

-Ne o bacı?

– Ot yiyoruz, n’olacak! ..

-Tarlan yok mu?

– Ne öküz var, ne toprak…

Bugüne dek ırgat gibi didindim;

Çifte gittim, ekin biçtim, geçindim,

Bundan sonra…

– Kocan nerde?

– Ben dulum;

Kocam şehit, bir ninem var, bir oğlum.

– Soyun, sopun?

– Onlar dahi hep yoksul!

Ah Efendi, bize karşı İstanbul

Neden böyle bir sert, yalçın taş gibi?

Taşraların hayvanlık mı nasibi? ..

……………………

Hayır hayır, bu nasibi almak için doğmadın.

Onun için doğdun ki sen kadınlığın hakkiyle

Ocağının karşısında saadete eresin,

Göğsünü kabarttıran anneliğin aşkiyle

Evladına südün gibi pak duygular veresin.

Sen bir aziz yoldaşsın:

Senin sesin hayat için dövüşmeğe koşturur;

Senin sevgin vatan için fedakarlık öğretir;

Senin yüzün insan için bir merhamet duyurur;

Senin ile insanoğlu yeryüzünü şenletir.

Lakin bizler bu hakları unuttuk;

Kadınlığı hayvanlıkla bir tuttuk;

Ninen gibi sana dahi hor baktık;

Seni dahi garip, yoksul bıraktık! ..

……………………

Kinler için karaları bağlıyan,

Zevkler için zelil sefil ağlıyan.

Acı gören, cefa çeken, ezilen,

Irzdan başka her şeyini veren sen!

Sen şu güzel vatanında cehennemde gibisin;

Gözyaşınla ıslattığın kanlı toprak üstünde

Sana her yer bir çöl gibi cıvıltısız, çiçeksiz;

‘Ekmek’ diye ağladığın sağır bir halk önünde

Sana herkes bir kurt gibi merhametsiz yüreksiz.

Senin herbir ümidin

Ayrılıksız, yoksulluksuz bir dünyaya kalmıştır,

Oraya ki masum çiftler hıçkırıksız yaşarlar;

O melekçe sevgilerle birbirini okşarlar;

Ve burada Allah bütün dilekleri yaratır?

Ne vakte dek gençliğine hakaret,

Bu ayrılık, bu gözyaşı bu ölüm? ..

Bu sert demir, bu ağır yük. bu zulüm?

Yazık, sana ağlamıyan şiire;

Yazık, sana titremiyen vicdana;

Yazık, sana uzanmayan ellere;

Yazık, seni kurtarmıyan insana! ..

……………………

Ey vatanın bağrı yanık bucağı.

Hani senin bereketli hasadın,

Yeşil yurdun, mesut çatın, şen çiftin?

Hani senin medeniyyet hayatın,

Yolun, köprün, kazman, iğnen, çekicin?

Ey Türklüğün otağı!

Ne vakte dek bu acıklı sefalet,

Bu viranlık, bu inilti, bu kaygu?

Ne vakte dek bu uğursuz cehalet.

Bu taassup, bu görenek, bu uyku?

……………………

Yazık, sana ağlamıyan şiire;

Yazık, sana titremiyen vicdana,

Yazık, sana uzanmayan ellere;

Yazık, seni kurtarmıyan insana! ..

“Ben İstanbul lehçesini anamdan, babamdan, sonra Anadolu lehçesini karımdan öğrendim; onun saf ve asil ruhunun kaynaklarından Türklük aşkının kevserini içtim” demiştir.

DEMİRCİ

Ben bir  Ömrün ağır yumruğu beni dahi inletti; 

Çok vakitler hiç kimse sormadı ki: Ben kimim? …

Lâkin bir gün dedim ki: ‘Benim gibi en sağlam,
En kuvvetli kollara sahip olan bir adam
Kendi gibi bir kuldan,
Bir merhamet umarak ekmeğini dilenmez;
Yer yüzünde kendine av bulacak bir arslan
Başkasına güvenmez;
Her bahtiyar alında bir kavganın teri var;
Eğer kişi isterse tâli’ini kucaklar.’

Gençliğimin en tatlı, en ateşli yaşında,
Şu örsümün başında,
Çekicimle çalışmak sanatını buldum ben;
Memleketin namuslu demircisi oldum ben.

Demircilik! … Evet bu, sıkıntılı bir iştir;
Bunun için göğüste kalbim gibi kalp gerek,
Öyle erkek bir kalp ki Allah ona ürkmemek,
Zahmet çekmek, katlanmak kuvvetini vermiştir.

Ancak benim zahmetim karşılıksız değildir;
Örs üstünde döğdüğüm bir biçimsiz sert demir,
Çekicimin altından
Alet olup çıkınca bana bir zevk aldırtır.

Benim terli alnımı asâletli bir insan,
Vakarıyla kaldırtır.
Bu saatte duyduğum yorgunluklar hep gider;
Bir ses bana içimden: Çalış, çalış, çalış der.

Yan, ocağım bir güneş aleviyle yan, parla;
Gözlerimi bir mihrab nûru gibi yaldızla.
Yan ocağım, can göster;
Bir ananın mübârek bağrı gibi sesler ver.

Mehmet Emin YURDAKUL 

EY ULU TÜRK

Ey ulu Türk! Sen Kırım’ın kanlar ile yoğrulmuş.

Vahşîlere esir olmuş, zalim tahtlar kurulmuş,

Şerefleri unutulmuş bir toprağı üstünde…

Onun seni kan ağlatan kara bahtı önünde

Felâketli milletine: «Uyan!» diye haykırdın;

Bu İlâhî feryadınla onu nura çağırdın.

İstedin ki, medeniyet güneşi

Zekâlara çeliğini akıtsın;

Milliyetin diriltici ateşi

Vicdanları aleviyle ısıtsın. 

Ta ki, Fatih Cengizlerin evlâdı

İslavlığınpençesinden kurtulsun;

Onun mazlum, sefil olan hayatı

 Hür ve mesut bir talihle can bulsun.  

Sen bu aziz, büyük işe tek başına kalkıştın;

Buna asil Zühre’n ile gecegündüz çalıştın.   

Yıllar geçti… Türk azmine ne Sibir’in dehşeti,

Ne de ömrün azgın yüzü bir zayıflık vermedi;

Sen arzunu kervan geçmez bozkırlara götürdün. 

Bu uğurda katlandığın zahmetleri Türklüğün

Ümit dolu ufukları nurlariyle okşadı;

Resullerin rüyaları sende dahi yaşadı.     

Sen kabrinde rahat uyu! Yakında

Bu sonuncu felâket de bitecek;

Yarın, senin hür bakışlı ırkın da

Altın devri terennümler edecek.  

Zira, senin bıraktığın izlerde

Kadın, erkek bir genç neslin yürüyor

İman ile aşk sunduğun her yerde

İnkılâbın fikri hüküm sürüyor.  

Bizden senin pak ruhuna Fatiha’lar, rahmetler

Unutulmaz hatırana kalp dolusu hürmetler!

Mehmet  Emin YURDAKUL 

Mehmet Emin Yurdakul, Cumhuriyet’ten sonraki yıllarda ortaya çıkan memleketçi edebiyatın oluşmasına da ön ayak olmuştur. Eserlerinde Türkçülük, milliyetçilik, memleketçilik, halkçılık ve Cumhuriyet’ten sonraki yıllarda inkılâpçılık unsurları asıl ağırlığı teşkil eder.

SAKIN KESME
Sakın kesme, yaş ağaca balta vuran el onmaz.
Kütükler var, hiçbirine kervan gelmez, kuş konmaz;
Bunları kes, o baltanla bu çürümüş ağaçları yere ser
Bak sizin köy şu yemyeşil koruluğun gölgesinde ne
güzel
Gönülleri açmadadır, yaprakların arasında esen yel;
Yazık günah olmaz mı ki çıplak kalsın, bu zümrüt
yurt, bu şirin yer?
Hem dünyada en birinci borç değil mi her kula,
Bir tohumu fidan yapmak, fidanı da bir orman?
Eğer böyle olmasaydı, ne kalırdı oğula:
“Mirasımı artır” diye öğüt veren atadan?
Sakın kesme, her dalından bir güzel kuş ses versin;
Sakın kesme, gölgesinde yorgun çiftçi dinlensin;
Sakın kesme, şu sevimli köye kanat, kol gersin;
Sakın kesme, aziz vatan günden güne şenlensin!

Mehmet Emin YURDAKUL

KAYNAKLAR 

https://www.youtube.com/watch?

v=7JTUra_cjAc&feature=emb_title

https://www.google.com/search?q=Mehmet+Emin+Yurdakul+anadolu+%C5%9Eiirini+ne+zaman+yazm%C4%B1%C5%9Ft%C4%B1r&hl=tr&biw=1212&bih=697&sxsrf=ALeKk01hhyiMl5QAQ0L9McxvP8G8iui9qg%3A1616856760388&ei=uEZfYJmiF46SaIemgqAN&oq=Mehmet+Emin+Yurdakul+anadolu+%C5%9Eiirini+ne+zaman+yazm%C4%B1%C5%9Ft%C4%B1r&gs_lcp=Cgdnd3Mtd2l6EAw6BwgjELADECc6BwgAEEcQsANQ3k1Yv21gmo4BaAJwAngAgAGjAYgB9AiSAQMwLjiYAQCgAQGqAQdnd3Mtd2l6yAEHwAEB&sclient=gws-wiz&ved=0ahUKEwiZ3uvm3NDvAhUOCRoKHQeTANQQ4dUDCA0