𝓑İ𝓨𝓞𝓛𝓞𝓙İ

                               𝓗𝓤̈𝓒𝓡𝓔 𝓝𝓔𝓓İ𝓡?                                            Hücre, çok hücreli canlılardaki en küçük yaşama birimidir. Hücre, canlının, yaşam sürdürme alanında sahip olan temel yapı ve birimidir. Vücudumuz diğer bitki ve hayvanlar gibi hücre (celi) dediğimiz gözle görülmeyecek kadar ufak, canlı yapı taşlarından oluşur. Varlığı ilk varsayılan 1665 senesinde Robert Hooke tarafından mikroskopla yapılan hücrenin iç daha sonraları elektromikroskop ayrıntılı ayrıntılı olarak belirlenebilmiştir. Hücreler yapılarını kullanma, zar-enzimler ve organelleri sayesinde canlılıklarını sürdürürler. Hücrelerde organellerden boşaltın. Ancak canlılığın olabilmesi için gen zarın ve enzim olması gerekir.

                                𝒪̈𝒦𝒜ℛ𝒴𝒪𝒯 ℋ𝒰̈𝒞ℛℰ                                             Zarla çevrilmiş çekirdek ve zarlı organellere sahip olan hücrelere ökaryot (eu: iyi, gelişmiş -karyot: çekirdek) denir. öglena , paramesyum , amip  , algler mantarlar , bitkiler ve hayvanlar Ökaryot hücre yapısına sahiptir.   
Ökaryot hücre ve canlı örnekleri sıralanabilir:
1. Hayvan sıralanan
2. Bitki Örtüleri
3. Mantar yazma
4. Öglena ve amip gibi tek hücreli protistalar

Ökaryot canlılar denince akla her zaman çok hücreli canlılar gelmektedir. Ancak protista alemindeki canlılar tek hücreli olmalarına rağmen ökaryot yapıdadır. Prokaryotların tamamının tek hücreli olduğu düşünülse de nadir olarak çok hücreli siyanobakteriler bulunmaktadır.

                          𝓟𝓡𝓞𝓚𝓐𝓡𝓨𝓞𝓣 𝓗𝓤̈𝓒𝓡𝓔                                            Belirgin bir zarla hücre çekirdeği ve zarla çevrilen organeli  bulunmayan hücrelere prokaryot (pro: ilkel, basit -karyot: çekirdek) denir. Kalıtım materyali sitoplazma bilgi dağılmış olarak bulunur. Prokaryot hücrelerin sitoplazmasında sadece ribozom  organeli vardır. Arkeler ve bakteriler prokaryot hücre yapısına sahiptir. Prokaryot canlıların hepsi tek hücrelidir.

                                     𝓒̧𝓮𝓴𝓲𝓻𝓭𝓮𝓴

-Çekirdek, içerdiği DNA nedeni ile hücrenin yönetim merkezidir.

-Prokaryotlar gibi çekirdeksiz hücreler de vardır. Fakat bu hücrelerde yönetimi sağlayan DNA, sitoplazmada bulunur.

-Çekirdek, birçok hücrede bir tanedir. Bazı hücrelerde çekirdek sayısı birden fazla olabilir. (Kas hücreleri, mantar hücreleri gibi)

SONUÇ: Hücre canlılığının devam etmesi için sitoplazma ve çekirdek bir arada bulunmalıdır.

                               𝓢İ𝓣𝓞𝓟𝓛𝓐𝓩𝓜𝓐                                                Sitoplazma, hücre içini dolduran saydam akışkan sıvıdır. Organeller ve çekirdek bu sıvı içinde yüzer. Solunum, fotosentez, sindirim gibi canlılık şarkı sitoplazma içinde bulun.

                               𝓞𝓡𝓖𝓐𝓝𝓔𝓛𝓛𝓔𝓡                                                     Sitoplazmada bulunan ve hücrenin solunumu, beslenmesi ve boşaltımı gibi yaşamsal olaylarının gerçekleştiği yapılara gibi organel denir. Hücre organelleri mitokondri, kloroplast, koful, lizozom, ribozom, sentrozom, endoplazmik retikulum, golgi aygıtı ve plastitlerdir.

                            𝟏.𝓜İ𝓣𝓞𝓚𝓞𝓝𝓓𝓡İ                                                    Mitokon drinin hücresindeki  hücresi hücresi Için enerji üretilir  . Oksijeni kullanarak enerji elde ederler. Sayıları hücre tipine göre değişir. Enerji ihtiyacının fazla olduğu kas ve hücre hücrelerinde mitokondri sayısı diğer hücrelere göre daha fazladır. Bölünüp çoğalabilirler. 2-3 mikron uzunluğunda 0,5 mikron serbest elektron mikroskobuyla görülebilir görülebilen elips parçalardır. Sosis veya çomak biçimindedir. Mitokondrinin yapısında 2 zar bulunur. Hücrenin enerji meydana getirici üniteleridir.Hücre solunumunun sitrik asit devri (Krebs döngüsü) burada döner. Organik moleküllerden kimyasal bağların kopmasıyla açığa çıkacak enerji burada ATP çevrilir.

Mitokondrinin Görevleri

1.  Mitokondriler enerji tedarik
2.  Oksijenli solunum yapar
3.  Kalsiyum homeostazı
4.  Apoptoz
5.  Serbest radikal oluşturma
6.  Serbest radikal süpürme
7.  Steroid biyosentezi gibi olaylarda rol oynarlar.

                             𝟐.𝓟𝓛𝓐𝓢𝓣İ𝓣𝓛𝓔𝓡                                         

         Bitki, öglena ve alg gibi ökaryot hücrelerinde bulunan çift katlı zara sahip organellerdir. Plastitler hücrelerinde farklı görevler üstlenir. Bitki hücrelerinde öncü plastitlerden oluşan 3 çeşit plastit vardır. Bunlar kloroplast, kromoplast ve lökoplast olarak adlandırılır.

1) Kloroplast

Alglerde, bitkilerin fotosentez yapan hücrelerinde, öglenada bulunur. Yapısında çok klorofil pigmenti nedeniyle yeşil renklidir. Klorofil pigmenti ile emdiği ışık enerjisini organik besinin yapısındaki kimyasal enerjiye dönüştürür.

2) Kromoplast

Bitkiye yeşil renkler veren pigmentleri taşır. Bitkilerde taç yaprakların renklerini kromoplast verir. Taç sarı sarı, kırmızı renklere sahip olur ve bitkiler tozlaşma böcekleri cezbedebilir.

3) Lökoplast

Bu plastit çeşidi renksizdir. (Görsel 2.35) Kök, gövde, meyve gibi kısımlarında bulunur. Nişasta, protein, yağ gibi besinleri depolar. Örneğin, patates yumrusunda nişasta, baklagil tohumunda protein, keten tohumunda yağ depolayan lökoplastlar bulunur. Uzun süre ışıkta kalırsa kloroplasta dönüşebilir.

                   𝟑.𝓔𝓝𝓓𝓞𝓟𝓛𝓐𝓩𝓜İ𝓚 𝓡𝓔𝓣İ𝓚𝓤𝓛𝓤𝓜 

             Endoplazmik retikulum bir kargo firması gibi çalışır. ( paketleri teslim eder ve kargolara teslim teslim ) Endoplazmik retikulumun ana görevi, hücrenin içinde ve dışında proteinleri gönderilir. Bunun yanı sıra hücrelerinde glikojen, stereoidler ve diğer makromolekülleri depolamaktadır.

Olgunlaşmış alyuvar kağıtta bulunmazlar. Hemen hemen tüm ökaryot hücrelerde bulunur. Çekirdek zarından son derece endoplazmik retikulum sitoplazma aktarılır, hücre zarına kadar uzanabilir. Hücre birbiriyle bağlantılı bir ağ sistemi oluşturur. 

                                  𝟒.𝓡İ𝓑𝓞𝓩𝓞𝓜                                          

          Ribozom, protein sentezinin tüm canlı hücrelerinde bulunabilen en küçük ve zarsız organeldir.Yapıda ribozomal RNA ve protein vardır.

Bundan dolayı nükleoprotein yapılıdır. Bir hücredeki ribozom sayısı üzerinde binlerle ifade edilir.

Küçük ve büyük alt birim olmak üzere iki alt birimden oluşmuş ve bir ribozom yaklaşık 20-30 nanometre çapındadır.

Ribozom organeli prokaryot ve ökaryot hücrelerinde sitoplazmada serbest olarak aynı zamanda ökaryot hücrelerde granüllü endoplazmik retikulum ve çekirdek zarının dış yüzeyinde de bulunur. Ökaryot hücrelerde mitokondri ve kloroplast gibi çift zarlı organeller de ribozom içerir.

Ribozom organeli, ökaryot hücrelerin çekirdekçiğinde üretilir. Fakat çekirdek içinde aktif değildir. Çekirdek zarı üstünde porlardan dışarı çıkıp aktiflik kazanır. Hücre içinde kullanılacak olan proteinler, serbest ribozomlarda üretilirken hücre gönderilecek olan proteinler, granülIü endoplazmik retikulum üzerinde bulunan ribozomlarda üretilir.

                         𝟓.𝓖𝓞𝓛𝓖İ 𝓒İ𝓢İ𝓜𝓒İ𝓖̆İ                                                 Bütün ökaryot  hücrelerde bulunur. Fakat istisna olarak alyuvar (kırmızı kan giriş) ve sperm hücrelerinde golgi cisimciği bulunmaz.
Salgı yürütme ve bilgi verme işlem sayısı oldukça yüksektir.
Görevi
Golginin temel salgılama ile eklenmiştir. Ter, tükürük gibi salgıların üretim, deploma ve salgılama merkezidir.
Tükürük bezinden tükürük salgılanmasında, pankreasta enzim ve hormon salgılanmasında golgi cisimciğinin rolu büyüktür.
Endoplazmik retikulum da amerikan glikoprotein, lipoprotein gibi maddeler alıcı sayesinde golgiye gelir. Burada düzenlenerek değişime uğratılır ve gönderici yüzeyde kesecikler ile  hücre zarı na ulaşır. Bu moleküller hücre zarının yapısına katılarak hücre özgül kabiliyet verir.

                                   𝟔.𝓛İ𝓩𝓞𝓩𝓞𝓜                                           

      Lizozom organeli, sindirim enzimleri taşıyan tek katlı zar ile çevrili keseciklerdir. Hücre içi sindirimden sorumludur.                                                                         

Lizozomda sindirim enzimleri granüllü endoplazmik retikulumda ribozomlarda sentezlenir. Enzimler kofullar ile Golgiye taşınır. Burada aktifliğini kazanıp paketlenir. Oluşan bu keseler lizozom adını alır.

Ayrıca lizozom hücre içinde işlevini yitirmiş organellerin yok edilmesinde de görevlidir. Bu olaya otofaji denir. Tahmin edeceğiniz tarihdeki mitokondri organellerinin ortalama ömür gündür. Mitokondriler on gün sonra lizozom tarafından parçalanır. Yıkım sonucu monomerler ise tekrar tekrar yapılabilir.

                                  𝟕.𝓢𝓔𝓝𝓣𝓡𝓞𝓩𝓞𝓜                                     

    İleride de göreceğimiz ve elemanımıza destek hücre iskelesi vereneti verenlerden mikrotübüllerin üçlü gruplar oluşturarak dokuz tanesinin bir araya gelmesiyle oluşan yapılara sentriyol denir.

Bir çift sentriyolün bir araya gelmesiyle sentrozom organeli oluşur. Sentriyoller birbirine dik birbirine durur.                                               

Sentrozom organeli, hücre bölünmesi sırasında eşlenerek farklı kutuplara hareket eder ve ipliklerini oluşturur.

Spermin yapısında bulunan bir çift sentriyolden bir tanesi bulundurduğu mikrotübüller sayesinde spermin hareketini sağlar kamçıyı oluşturur.

Bu organel tıpkı ribozom organeli gibi zarsızdır. Hayvan hücrelerinde, mantar ve ilkel hücrelerinde bulunur. Sinir, olgun alyuvar ve çizgili kas hücrelerinde sentrozom bulunmadığından bu hücre bölünemez.

                                   𝟖.𝓚𝓞𝓕𝓤𝓛         

           Koful, çeşitli çözeltiler ile dolu tek birkaç bir zar ile çevrilmiş organel. İçerisinde bulunan çözeltinin özelliğine göre hücre; depolama veya boşaltma görevi üstlenebilir. Bu nedenle koful, içerdiği çözeltilere göre çeşitlendirilir. Hem ökaryot hem de prokaryot hücrelerde bulunur. Bitki hücrelerinde daha büyüktürler. Sebep okumak, hayvan kullanma kadar gelişmiş değil. Bu hücrelerinde bulunan koful, daha fazla işleve sahiptir.Kofullar; endoplik retikulum, hücre zarı, golgi cisimciği ya da hücre zarı veya çekirdek zarı ile oluşturulabilir. 

                             𝟗.𝓗𝓤̈𝓒𝓡𝓔 İ𝓢𝓚𝓔𝓛𝓔𝓣İ   

Hücrelere desteklik veren protein yaşamlardan oluşmuş ağsı yapıdır. 

Bu yapı sayesinde hücumda yer değiştirme, şekil koruma, organel yeri sabitleme gibi oyunlar.

Ökaryot hücrelerinde bulunan hücre iskeletini içeren elemanlar 3 çeşittir. Bunlar elektron mikroskobu ile görülebilir.                                                                       

1. MİKROTÜBÜL                                                                           Tübülin proteininden oluşan elemandır. Hücre iskeletini örneğiğinde en kalın olanıdır. Onun uzunlukları hücrenin ihtiyacına göre alt birimlerin eklenmesi veya çıkarılmasıyla ayarlanabilir.

Hareket ve organizasyondan sorumludur. Hücre içinde organellerin yer değiştirmesini sağlar. Ayrıca sentrozom organelinin oluşumunda görevlidir. Öglenada ve spermde kamçı oluşumunu, paramesyumda ise sil oluşumunu sağlar. Sil ve kamçılar hücrenin devamı durumundadır. Etrafları hücre zarı ile çevrilidir.

Prokaryot hücrelerinde hücre hücrelerinde bulunmadığından bu hücrelerde bulunabilen kamçı mikrotübül yapılı değildir                                                                              2. MİKROFLAMENT                                            Mikroflament aktin proteininden oluşan alt bölümler içerir. Aktin iplikçikleri alt ünitelerden oluştuğundan halinde aktin iplikciği oluşur. Görevlerini tamamlayınca tekrar alt birimlerine ayrılır. Hücre iskeletini listesi elemanların içinde en ince olanıdır.

Hücre zarının hemen altında bulunan aktin, hücre zarına desteklik verip hücrenin darbelere dayanıklı sağlar. Kas kasılmasında, yalancı ayak ve pinositoz oluşum oluşumunda, hücre zarının boğumlanmasında, bağırsaklarımızda bulunan ve geri emilim yüzeyini artıran mikrovillus adı verilen parmaksı çıkıntılarınında görevlidir.                                                                                                              3. ARAFLAMENT

     Keratin ile birlikte farklı proteinlerin birleşmesi sonucu oluşmuştur. Orta kalınlıktadır. Kararlı bir yapıya sahiptir. Yani görevinde sürekli varlığını sürdürmektedir. Değişim geçirmeyen, yapmasını koruyan elemanlardır.

Hücre içi yapıların güçlendirilmesi görev alır. Örneğin, çekirdeğin yerini sabitler.

                          𝟏𝟎.𝓗𝓤̈𝓒𝓡𝓔 𝓟𝓔𝓡𝓞𝓚𝓢İ𝓩𝓞𝓜                          

                  Hayvan ve hücrelerinde bulunan, 0,3-1,5 mikron çaplarında, tek katlı bir zarla, küremsi yada oval vakuol benzeri organellere ”Peroksizom” adı verilir

.