İÇİNDEKİLER
AÇIKLAMA – Sayfa 2
EDİRNE YILDIRIM BEYAZIT ANADOLU LİSESİ 1.KITA – Sayfa 5
PURSAKLAR ANADOLU İMAM HATİP LİSESİ / ANKARA 2.KITA – Sayfa 15
KIRŞEHİR SOSYAL BİLİMLER LİSESİ / KIRŞEHİR 3. KITA – Sayfa 25
15 TEMMUZ ŞEHİTLER FEN LİSESİ / SAKARYA 4.KITA – Sayfa 33
MAHİR SADİGOV ADINA 1 SAYILI MAYAK KEND TAM ORTA MEKTEB 5.KITA – Sayfa 41
BALÇOVA NEVVAR SALİH İŞGÖREN ANADOLU LİSESİ / İZMİR 6. KITA – Sayfa 47
ÜNYE ANADOLU LİSESİ (ÜNYE/ORDU) 7.KITA – Sayfa 53
ÖZEL YALOVA GÜÇLÜ FEN LİSESİ 8. KITA – Sayfa 59
ÖZEL ÇERKEZKÖY ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ 9.KITA – Sayfa 67
OTRAK KITA 10. KITA – Sayfa 73
İstiklal Marşının Genel Özellikleri – Sayfa 77
Mustafa Kemal Atatürk’ün İstiklal Marşı için söyledikleri – Sayfa 80
Mehmet Akif Ersoy’un İstiklal Marşı için söyledikleri – Sayfa 82
İSTİKLAL MARŞININ ŞEKİL VE MUHTEVA BAKIMINDAN İNCELENMESİ
-Bu çalışmada İSTİKLAL MARŞI belirlenen özellikler doğrultusunda incelenecektir.
-Her okul kendine ait bölümü inceleyecektir.
-İncelemeyi yaparken hangi okulun hangi incelemeyi eklediğini tespit edebilmek için her okul kendine bir renk belirleyecektir ve bu rengi kullanarak eklemelerini yapacaktır.( 15 Temmuz Şehitler Fen Lisesi MAVİ gibi )
İNCELEME YAPILIRKEN UYGULANACAKLAR
1- İstiklal Marşı’nın kıtalarının yapısal olarak incelenmesi ( ölçü, kafiye, redif, ses tekrarları )
2-İstiklal Marşı’nın kıtalarının edebi ( söz sanatları ) ve anlamsal açıdan incelenmesi
3- İstiklal Marşı’nın kıtalarının tema ve ana düşünce bakımından incelenmesi
EDİRNE YILDIRIM BEYAZIT ANADOLU LİSESİ
1.KITA
Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak,
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;
O benimdir, o benim milletimindir ancak.
İSTİKLAL MARŞI’NIN KITALARININ YAPISAL OLARAK İNCELENMESİ (ÖLÇÜ, KAFİYE, REDİF, ASONANS, ALİTERASYON.)
Ölçüsü/ Vezni: İstiklal marşımız aruz vezniyle yazılmıştır.
Korkma / Sönmez / bu şafaklar/ da yüzen al / sancak
Fâ i lâ tün fe i lâ tün fe i lâ tün fa’ lün
Sönmeden yur/dumun üstün/de tüten en/son ocak
Fâ i lâ tün fe i lâ tün fe i lâ tün fâ i lün
Uyak örgüsü : … sancak a
… ocak a
… parlayacak a
… ancak a
III. Kafiye : “-cak” sesleri zangin uyak
… sancak
… ocak
… parlayacak
… ancak
Asonans : İlk dörtlükte “a” ünlüsünün sık kullanıldığını tespit ettik. Onu “i” ünlüsü takip etmektedir.
Aliterasyon : “n” harfi ardından “m” ünsüzü sık kullanılmıştır.
İSTİKLAL MARŞI’NIN KITALARININ EDEBÎ (SÖZ SANATLARI) VE SEMANTİK (ANLAMSAL) AÇIDAN İNCELENMESİ.
SEMANTİK İNCELEME
İlk kıtada şair şu şekilde seslenmiştir:
Ey milletim! Üzülme, endişe etme, meraklanma, korkma!.. (Allah bizimle.)Bu göklerde; kızıl şafaklar içinde dalgalanan al bayrağımız hiçbir zaman yerinden inmeyecek. Milletimiz esir düşmeyecektir.En son Türk ferdi ölünceye kadar onun görevi bayrağımızı dalgalandırmaktır.
Bayrağımız; milletimizin şeref ve saadetinin bir yıldızı, hürriyet ve istiklalinin göklere vurulmuş bir damgasıdır.
Benim milletim her zaman o şeref ve yücelik ile yaşayacak ve yalnız bizim olan bu bayrak daima göklerimizde bir yıldız gibi parlayacaktır.
(Yıldız dörtlükte baht ve talih anlamında kullanılmıştır.)
Marşımızın bu ilk kıtası birinci pencere olarak değerlendirilir Prof. Dr. Muharrem Ergin tarafından. İstiklal Harbi ateş tünelinde, çok cehennemi günlerde, arka arkaya açılan ve nura doğru giden on pencere gibidir, der. On kıtalıktır ve her kıtası bu ateş tünelinde bir kapı açar, bir pencere açar. Birinci perde cesaret penceresidir. Akif, İstiklal Harbi’nin başında yanmış, yakılmış, yıkılmış bir vatan ve muharebeler kaybetmiş bir memlekette kahraman ordumuza diye hitap ettiği ordumuza ve bütün millete cesaret, şevk ve iman aşılamak lüzumunu hissetmiştir.
❖ “Korkma!” ünlemesi okuyucunun şahsında bütün Türk milletinindir. Şair, duyduğu şiddetli heyecanı ve duyguyu bu şekilde bir ifade ile okuyucularına aktarır. Aynı zamanda peygamberimizin Hz. Ebubekir ile müşriklerden kaçma sırasında yaşanan sohbetine telmih vardır. “Korkma! Allah bizimledir!” diyerek Ebubekir’i cesatlendiren bu anlayıştan destek alır ve şair, işgal altında olan ülkenin her ferdini yüreklendirir.
❖ Bu şafaklarda yüzen / güneşin batımından sonra ufuktaki kızıllıkta dalgalanan bayrak, yurdumuzun üstünde tüten ocak gibi var olmaya devam edecektir. Bu ifadeyle şair Türk milletinin bağımsızlığına ezelden beri düşkün olduğunu hatırlatır ve her daim bağımsız kalacağını izah eder.
İSTİKLAL MARŞI KITALARININ TEMA VE ANA DÜŞÜNCE AÇISINDAN İNCELENMESİ.
Tema :Vatan, millet, bayrak sevgisi
Bağımsızlık tutkusu
Türk milletinin ölmeyeceği ve sonsuza kadar yaşayacağı inancı
FedakârlıkIstiklal fikrine bağlılık
Ümit ve cesaret
Eşsiz kahramanlık
Zulüm ve sömürüye başkaldırı
Milli mücadele ruhu, yaşama azmi
Ana Düşünce: Al bayrağın yere düşmeyeceğini, bu aziz milletin son ocağı tütene kadar korunacağını, Türk milletinin bağımsızlığına düşkün olduğunu hatırlatarak ifade eder ve halkını cesaretlendirir.
❖ Al sancak yıldızlara benzetilerek bayrağımızın yalnız ve yalnız Türk milletinin olduğunu haykırır. Ve bayrağın millet için bir şans, talih olduğunu söyler. “Bayrak, bağımsızlık ; milletimin şansıdır, milletimin üstün başarısıdır.” diyerek bağımsızlığımızın simgesi olan bayrağımızı hafızalarda bir kez daha güçlendirir.
❖ Ve ısrarla ay yıldızlı bayrağın varlık alanını Türk milletiyle sınırlandırır. Bayrağını, bağımsızlığını, kazanılan zaferleri ve kazanılacak olanları sahiplenmiş olur.
EDEBÎ SANATLAR:
Korkma! = Nida Sanatı, Telmih
Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak = Kapalı istiare
( şafak= benzeyen deniz= benzetilen ( söylenmemiş)
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak
( ocak- ev- yuva) = Mecaz-ı mürsel ( Ad aktarması)
O benim milletimin yıldızıdır = Tesbih
( Bayrak yıldıza benzetilmiş.)
O benimdir o benim = Tekrir Sanatı
Sancak- ocak- yurt- millet/ şafak- yıldız- parlamak- sönmek = Tenasüp (uygunluk) sanatı vardır.
PURSAKLAR ANADOLU İMAM HATİP LİSESİ / ANKARA
2.KITA
Çatma, kurban olayım çehreni ey nazlı hilâl!
Kahraman ırkıma bir gül… ne bu şiddet bu celâl?
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl,
Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl
İSTİKLAL MARŞI ‘ NIN KITALARININ YAPISAL OLARAK İNCELENMESİ
( ÖLÇÜ, KAFİYE, REDİF, ASONANS , ALİTERASYON)
Ölçüsü/Vezni: İstiklal marşımız aruz vezniyle yazılmıştır.
Aruz ölçüsünün “Fâ i lâ tün / fe i lâ tün / fe i lâ tün / fe i lün“ kalıbı ile yazılmıştır.
Uyak örgüsü/Kafiye:
… hilâl b
… celâl b
… helâl b
…istiklâl b
“…lâl “sesi zengin kafiye.
Asonans :İkinci dörtlükte “a” ve “e” ünlülerinin sıkça kullanıldığını tespit ettik .
Aliterasyon : “k” ardından “m” ünsüzü sık kullanılmıştır.
İSTİKLAL MARŞI ‘ NIN KITALARININ ANLAMSAL AÇIDAN İNCELENMESİ.
SEMANTİK İNCELEME
Şair hilale, yani Türk bayrağına hitap ediyor. Edebiyatımızda sevgilinin kaşı hilale benzetilir. Bayrak nazlı bir sevgili gibi kabul ediliyor. Bayrak sevgilinin yüzüdür, hilal ise kaşı. Bayrak, bütün bir milletin sevgilisidir. Çehre, yüz demektir ve kullanımı yerindedir. Çünkü, yaratılmışlar içinde ruh hâli çehresine yansıyan tek varlık insandır.
Sevgilinin kaşlarını çatışı nasıl âşığı elemlere sürüklerse istiklalin tehlikede olması da milleti elemlere sürükler. Çehresi çatık olan aslında millettir. Milletin çehresi istiklal tehlikede olduğu için çatıktır. Şair, milletin istiklalini kaybetmemesi için canını vereceğini söylüyor.
İkinci dizede şair, ırkının kahraman olduğunu belirterek milletiyle ve milliyetiyle övünüyor. Vatanın timsali olan sevgiliye (hilale) gülmesi için yalvarır. Bayrağın kahraman ırkımıza gülmesi demek, istiklalin kaybedilmemesi demektir. Bayrak gülmediği, yani istiklal tehlikede olduğu için şiddet ve celâl vardır.Bayrak kahraman Türk ırkına gülmediği takdirde, bu millet onun uğruna döktüğü kanları kendisine helâl etmeyecektir; çünkü bayrak, rengini bu al kanlardan almıştır. Dolayısıyla Türk milletine borçludur.
Son dizede “Hak” kelimesi iki manada kullanılmıştır. Birinci manaya göre Hak, Tanrı manasına gelir. Müslüman olan Türkler ona taparlar. Hak kelimesinin diğer manası adaletle ilgilidir. Hak aynı zamanda yapılan bir iş, fedakârlık veya durum karşılığı alınması gereken paydır. Şair bu beyitte istiklal kavramı ile Hak (Tanrı ve adalet) kavramı arasında münasebet kurmaktadır. Milletler yüksek kıymetlere inandıkları ve bağlı bulundukları takdirde istiklale hak kazanırlar. Hakk’a tapan bu millet istiklali hak etmiştir.
Şair bu kıtada Türk bayrağına seslenmiştir. Milletinin özgürlük tutkusunu, bayrağı bir sevgiliye benzeterek ifade etmiştir. İçinde bulunulan zor şartlar sevgilinin çatık kaşlarında anlatılmıştır. Türk tarihi kahramanlıklarla doludur, şair de bunu milletine hatırlatmak ister. Bağımsızlıktan yana karamsarlığa düşmemek gerektiğini ise “Kahraman ırkıma bir gül, ne bu şiddet bu celâl!” dizesiyle anlatır. Uğruna dökülmüş ve dökülen kanların helal olmasını dilemektedir. Hürriyet, Türk milletinin hakkıdır. “Hak” kelimesi, hukuk anlamına gelmektedir. Aynı zamanda hak, Allah’ın isimlerinden biridir de. Hak’a tapan Türk milletinin, bağımsızlını koruması Allah’ın adaletinin bir sonucu olacaktır.
Çehre: yüz
Celâl: kızgınlık, öfke
EDEBİ SANATLAR
- Mecazımürsel ( Ad Aktarması )
Hilal –Bayrak : Hilal sözcüğü bayrağın yerine konularak parça- bütün ilişkisi oluşturulmuştur.
- Teşhis ( Kişileştirme )
Bayrak , kaşlarını çatmış kızgın bir insana benzetilmiştir.
- Tevriye
Son dizede “Hak” adının hem adalet , doğruluk hem de Allah anlamını karşılamak üzere kullanılması .( Hakk –Allah)
- Tenasüp
Hak – hilal – ırk- istiklal – millet
Hilal – çatma – gül – şiddet – celal
- Nida ( Seslenme )
“Ey nazlı hilal “
İSTİKLAL MARŞI KITALARININ TEMA VE ANA DÜŞÜNCE AÇISINDAN İNCELENMESİ
TEMA :
Vatan, millet, bayrak sevgisi
Bağımsızlık tutkusu
Türk milletinin ölmeyeceği ve sonsuza kadar yaşayacağı inancı
FedakârlıkIstiklal fikrine bağlılık
Ümit ve cesaret
Eşsiz kahramanlık
Zulüm ve sömürüye başkaldırı
Milli mücadele ruhu, yaşama azmi
Ana Düşünce :
Birinci Dünya Savaşı’nın ardından Türk milletinin toprakları düşman güçleri tarafından işgal edilmiştir. Bu nedenle şair Türk bayrağının kızgın ve öfkeli olduğunu düşünerek bayrağa seslenmektedir. Bayrağa kaşlarını çatmaması gerektiğini bu topraklar için dökülen kanların bayrağa helal olması için her zaman yüzünün gülmesi gerektiğini söylemektedir. Şair bağımsızlığın bayrağın ve bu milletin hakkı olduğunu söylemektedir.
KIRŞEHİR SOSYAL BİLİMLER LİSESİ / KIRŞEHİR
3. KITA
Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım,
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım.
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım,
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.
İstiklal Marşı’nın kıtalarının yapısal olarak incelenmesi:
Ölçü: Feilâtün ( Fâilâtün ) / Feilâtün / Feilâtün / Feilün ( Fa’lün ) aruz vezni ile yazılmıştır.
Dört dörtlük 4×4 ölçü ile yazılmıştır
Kafiye(uyak): Uyak İncelemesi
c…………..yaşarım “aş” sesleri tam uyak
c…………..şaşarım
c…………..aşarım “arım” lar redif
c…………..taşarım
Redif: “arım” lar redif
Asonans: -e sesi,-a sesi -i,-ı sesi
Aliterasyon:-m sesi -b sesi -ş sesi -d sesi
İstiklal Marşı’nın kıtalarının edebi (söz sanatları) ve semantik(anlamsal) açıdan incelenmesi
1. Dize: “yaşadım, yaşarım” sözcükleri tekrar edilerek kullanıldığı için “tekrir” (tekrar) sanatı yapılmıştır.
2. Dize: “çılgın” sözcüğü, “düşmanlar” yerine kullanıldığı için burada benzetme vardır. Burada benzeyen öğe gösterilmediği için “açık istiare” sanatı bulunmaktadır. “Zincir vurmak” deyimi, insanları “hapis etmek, tutsak etmek” anlamında kullanılmıştır. Yani kastedilen anlam farklı olduğundan, burada “mecaz” sanatı vardır. “Kükremiş sel gibiyim…” sözünde Türk milleti, kükremiş bir sele benzetildiğinden burada “benzetme” (teşbih) sanatı vardır.
3. Dize:“bent” sözcüğü bir engeli karşılamak için kullanılmıştır ve burada “mecaz” sanatı yapılmıştır.“Yırtarım dağları, enginlere sığmam…” sözleriyle başlayan dizede apaçık bir “abartı” sanatı bulunmaktadır.
4. Dize: “yırtarım dağları” sözüyle, Ergenekon Destanı‘na hatırlatma yapılmıştır. Çünkü Türkler,yırtarak kurtulmuşlardır. Bunun için burada “hatırlatma” (telmih) sanatı bulunmaktadır. Son olarak “dağ – engin – bent – sel” sözcükleri arasında “tenasüp” sanatı bulunmaktadır.
Düşmanlar– çılgına benzetilmiş. ( AÇIK İSTİARE)
Zincir vurmak — esir etmek (MECAZ)
Millet à kükremiş sele benzetilmiş (BENZETME)
Bend — engel (MECAZ) Dağ, engin, bend, sel… (TENASÜP)
ANLAMSAL BAKIMDAN İNCELENMESİ
Bu kıtada ‘hürriyet’ kavramı söz konusudur. Burada şair ‘ben’ kelimesini kullanmakla beraber kastolunan Türk milletidir. Şair, burada Tür milletini konuşturmaktadır. Ezel, öncesi olmayan zamandır. Türk milleti ezelden beri hür yaşamış ve hür yaşamaya alışmıştır. Ona zincir vurulamaz.
Zincir vurmak, esir etmek manasındadır. Bizi esir etmek isteyenler çılgın olarak nitelendiriliyor. Ayrıca, Batılılar Kuva-yı Milliyeciler için ‘çılgın’ kelimesini kullanıyorlar. Çünkü, istiklal mücadelemizin başarıya ulaşmasını mümkün görmüyorlar. Şair, asıl çılgının onlar olduğunu demeye getiriyor. Asıl onlar olmayacak işe giriştikleri için, ezelden beri hür yaşamış Türk milletine zincir vurmak istedikleri için çılgındırlar.
Üçüncü dizede Millî Mücadele bir sele benzetiliyor. Fizik kurallarına göre suyu sıkıştırmak ve esir etmek mümkün değildir. Sıkıştırılamadığı için bent yapılır. O durumda da su, bendi ya yıkar ya da üstünden aşar. Bent esaret anlamına; kükremiş sel gibi olmak da esareti kabul etmemek anlamına gelir.
Ezelden beri hür yaşamış Türk milleti, esir edilmek istendiği takdirde kükremiş sel gibi, bendini çiğneyerek aşacaktır. Dağları yırtacak, okyanuslara sığmayarak taşacaktır. Hürriyetin başlıca özelliği sınır tanımamaktır. Hür yaşamak Türk milletinin karakteristik bir özelliğidir.
Tema :Vatan, millet, bayrak sevgisi
Bağımsızlık tutkusu
Türk milletinin ölmeyeceği ve sonsuza kadar yaşayacağı inancı
FedakârlıkIstiklal fikrine bağlılık
Ümit ve cesaret
Eşsiz kahramanlık
Zulüm ve sömürüye başkaldırı
Milli mücadele ruhu, yaşama azmi
15 TEMMUZ ŞEHİTLER FEN LİSESİ / SAKARYA
4.KITA
Garb’ın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar;
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir îmânı boğar,
“Medeniyet!” dediğin tek dişi kalmış canavar?
İSTİKLAL MARŞI ‘ NIN KITALARININ YAPISAL OLARAK İNCELENMESİ
( ÖLÇÜ, KAFİYE, REDİF, ASONANS , ALİTERASYON)
Ölçüsü/Vezni: İstiklal marşımız aruz vezniyle yazılmıştır.
Aruz ölçüsünün “Fâ i lâ tün / fe i lâ tün / fe i lâ tün / fe i lün“ kalıbı ile yazılmıştır.
Uyak örgüsü/Kafiye:
___duvar
___var
___boğar
___canavar
–ar sesleri Tam Kafiye / var Tunç Kafiye
Asonans :Üçüncü dörtlükte “e” ve ‘’ i ’’ ünlülerinin sıkça kullanıldığını tespit ettik .
Aliterasyon :“r” , “n” , ‘’s’’ ünsüzü sık kullanılmıştır.
EDEBİ SANATLAR
“Garbın afâkı” sözcük grubu ile “batı sınırları” kastedildiğinden, burada “mecaz” sanatı vardır. Savaşlarda artık teknolojik yönden güçlü silahların kullanıldığını ifade etmek için “çelik zırhlı duvar” sözünü kullanan şair, burada bir ‘’benzetme’’ yapmıştır. Benzetmedeki benzeyen öğe gösterilmediğinden burada “açık istiare” sanatı vardır. “Ulusun!” sözcüğü hem “yücesin” anlamında hem de “bağırsın” anlamında kullanılmıştır. Bunun için bir sözcüğün iki farklı anlamda kullanıldığı bu dizede “tevriye” sanatı yapılmıştır. “İman” sözcüğü, Türk Ulusu’nun zorluklarla kazandığı sınırlara benzetilmiştir ve düşmanların asla bu sınırları ele geçiremeyeceği belirtilmiştir. Bunun için bu dizede “benzetme” sanatı bulunmaktadır. Son olarak “medeniyet” sözcüğünün tek dişi kalmış canavara benzetildiği dizede “benzetme” (teşbih) sanatı bulunmaktadır.
İSTİKLAL MARŞI ‘ NIN KITALARININ ANLAMSAL AÇIDAN İNCELENMESİ.
SEMANTİK İNCELEME
Batı’nın ufuklarını (Batı ülkelerinin sınırlarını) çelik zırhlı duvar (teknolojik güç) sarmışsa, (buna karşılık) benim iman dolu göğsüm gibi sınırlarım var. Korkma (sen) ulusun (yücesin). Uygarlık denilen tek dişi kalmış canavar, böyle bir imanı nasıl boğar? (boğamaz)Şair, 4. kıtada milletin dilinden haykırmaya devam ediyor.Batı’nın uygar olduğunu söyleyen ve bu maske ile bütün dünyayı ve bizi yutmak isteyen Batılı devletlerin ufuklarını çelik zırhlı duvarlar sarmışsa; yani onlar, sınırlarını en modern silahlar ve araçlarla koruyorlar, en korkunç, en öldürücü silahlarla savaşa giriyorlarsa benim de sınırlarımı özgürlüğe inana iman dolu göğüsler koruyor.
Onların müthiş ve mükemmel silahlarına; milletinin hakkına ve özgürlüğüne inanmış, bu uğurda seve seve ölmeye hazır, iman dolu göğüslerle karşı koyuyorum. Onların uygarlığı, bütün düşleri dökülmüş, tek dişi kalmış bir canavardır. O canavar, bırak, istediği kadar bağırsın, uluyup dursun. Böylesine güçlü bir imanı asla boğamaz.Bu kıtada, haksız bir teknolojik güçle haklı bir iman gücü karşılaştırılmıştır. “Karşı karşıya gelseler hangisi yener?” sorusuna şairin cevabı “iman”dır. Kurtuluş Savaşı bunun kanıtı olmuştur.
Bu dizelerde medeniyetin canavara benzetilmesinin nedeni medeniyet düşmanlığı değildir. Kendilerine “uygar” diyen ancak uygarlığın gereği olan insanlığa değer verme, onu yüceltmeden nasibini almayan, tam tersine insana zarar veren hatta bir ulusu yok etmeye çalışan bir düşünceye karşı çıkma söz konusudur. Batılı devletler “Biz medeniyiz ve her şey bizim hakkımızdır, bütün dünya bize boyun eğmelidir, bütün dünyayı biz idare etmeliyiz.” diye düşünüyorlardı. Haksızlıklarını zorla hak haline getirmeye çalışıyorlardı. Asıl amaçları bütün dünyayı sömürmekti. Bunlara göre Türk milleti “barbar” bir milletti(!), öyle bir milletin varlığı medeniyete engeldi. ( Halbuki Türkler insan hak ve özgürlüklerine çok değer veren bir ulustur) O halde barbar bir milletin medeniyetni ortadan kaldırılması uygun olacaktı. Bu düşüncede olan ve harekete geçen Batılılar yüzüne medeniyet maskesi takmış bir canavara benzetilmiştir.
İSTİKLAL MARŞI KITALARININ TEMA VE ANA DÜŞÜNCE AÇISINDAN İNCELENMESİ
TEMA :
Vatan , millet , bayrak sevgisi
Bağımsızlık tutkusu
Türk milletinin ölmeyeceği ve sonsuza kadar yaşayacağı inancı
Fedakârlık
İstiklal fikrine bağlılık
Ümit ve cesaret
Eşsiz kahramanlık
Zulüm ve sömürüye başkaldırı
Milli mücadele ruhu, yaşama azmi
Ana Düşünce
4.Kıtada -(Şair milletinin dilinden sesleniyor)
Manevi gücün karşısında, maddi gücün hiçbir değerinin olmaması
Azərbaycan Respublikası Neftçala rayonu Mahir Sadıqov adına 1 saylı Mayak kənd tam orta məktəb.
5.KITA
Dostum! Yurduma alçaqları uğratma saqın.
Sipər et sinəni, dursun bu həyasızca axın.
Doğacaqdır sənə vəd etdiyi günlər Haqqın…
Kim bilir, bəlkə sabah, bəlkə sabahdan da yaxın
Istiqlal Marşının 5-ci bəndində qafiyə və rədiflər.
-sakın
-akın
-hakın
-yakın
Dördlükdə misra sonlarındakı kın lar zəngin qafiyədir.
Istiqlal Marşının 5-ci bəndi nəzmlə yazılmışdır.
Alliterasiyalar :birinci misrada r
Ikinci misrada s və d səsləri
Üçüncü misrada d səsləri
Dördüncü misrada isə y və r səsləri
Assonanslar: Birinci misrada a səsləri
Ikinci misrada u və a səsləri
Üçüncü və dördüncü misralarda isə i və I səsləri
ISTIQLAL MARŞININ 5-CI BƏNDINDƏ BƏDII TƏSVIR VƏ IFADƏ VASITƏLƏRI.
Məcaz Şair alçaqlar kəliməsi ilə yurdumuzu işğal edən düşmənlərə işarə etmişdir.
Təşbeh (bənzətmə) Həyasızca axan axın düşmənə bənzədilmisdir.
Xatırlatma Doğacaqdir sənə vəd etdiyi günlər haqqın Qurandakı hədisi xatırlamışdir.
Uyğunluq Axın,sipər, gövdə sözləri bir-biri ilə tənasüb yaratmışdır.
Şairin ,,Arxadaş,, deyə xitab etdiyi düşmənlərlə savaşan qəhrəman əsgərlərdir.Turk yurdunu işğal etmək hərəkəti həyasız axın adlandırılır,işğala gələnlər isə alçaqlar olaraq adlandırılır. Şair türk əsgərindən vətəni qorumağı, alacaqları yurdumuza buraxmamağı,sinələrini sipər edərək düşmənlərin qarşısını kəsməlerini istəyir.
Son iki misrada Imanın qarşılığı olan ,, zəfər,, müjdəsinden xəbər verilir. ALLAH onun kitabına inananlara zəfər vəd etmişdir. Şair gələcəyə böyük inancla baxaraq zəfərin çox yaxın olduğunu söyləyir.Çünki alcaqlarin yolunu kəsməyin tək yolu raketlərin İman dolu sinəsini sipər etmeyidir.
BALÇOVA NEVVAR SALİH İŞGÖREN ANADOLU LİSESİ / İZMİR
6. KITA
Bastığın yerleri “toprak!” diyerek geçme tanı:
Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı!
Sen şehîd oğlusun, incitme yazıktır atanı:
Verme, dünyâları alsan da, bu cennet vatanı.
İSTİKLAL MARŞI ‘ NIN KITALARININ YAPISAL OLARAK İNCELENMESİ
( ÖLÇÜ, KAFİYE, REDİF, ASONANS , ALİTERASYON)
Ölçüsü/Vezni: İstiklal marşımız aruz vezniyle yazılmıştır.
“Fâ i lâ tün / fe i â tün / fe i lâ tün / fe i lün“ kalıbı ile yazılmıştır.
Uyak örgüsü/Uyak düzeni
f ………………….tanı
f……………. .…. yatanı
f…………………….. atanı
f………………………..vatanı
Dörtlükte mısra sonlarındaki tanı‘lar: tunç uyak / tunç kafiye
Asonans :Altıncı dörtlükte “e” ve ‘’ a ’’ ünlülerinin sıkça kullanıldığını tespit ettik .
Aliterasyon : “t” , ‘’s’’ ünsüzü sık kullanılmıştır.
SÖZ SANATLARI
-Açık İstiare (Eğretileme) Kefensiz yatanlar – şehitlerimize benzetilmiştir. Benzeyen öğe yok.
-Teşbih (Benzetme) Vatan – cennete benzetilmiş.
-Tenasüp (Uygunluk) Toprak, vatan, şehit, cennet kelimeleriyle tenasüp sanatı yapılmıştır.
KEFENSİZ YATAN: Şehit.
ŞEHİT: Kutsal bir ülkü veya inanç uğrunda, Allah yolunda ölen kimse.
İSTİKLAL MARŞI KITALARININ TEMA VE ANA DÜŞÜNCE AÇISINDAN İNCELENMES
SEMANTİK İNCELEME
Bu kıtada “vatan” söz konusu ediliyor. Şair 6. kıtada yine Türk ulusuna, özellikle gençlere seslenmiştirŞair bu kıtada Türk ulusundan tarihini öğrenmesini vatanını sevmesini ve ona sahip çıkmasını istiyor.Dış görünüşü bakımından vatan bir toprak parçasıdır. Fakat bu toprak parçası, milletin tarih ve hayatına sımsıkı bağlıdır. Onu kutsal kılan maddî yönü değil, millet ve tarih ile olan münasebetidir. Bu vatan, binlerce şehit tarafından kazanılmış ve korunmuştur. Bundan dolayı, ona bakarken toprağı değil, onda gömülü olan şehitleri görmelidir.
Toprağın altında kefensiz yatanlar, şehitlerdir. Şehitler kefensiz gömülürler. Toprağı vatan yapan, şehitlerin kanıdır. Vatan toprağının her karışında şehitlerimiz yatmaktadır.
Şair, cennet vatanımızın dünyalara değişilemeyeceğini söylüyor. Eğer her karışında binlerce şehidin yattığı bu topraklar üzerinde düşman gezerse o zaman atalarımız incinecektir.“Şehit oğlu” sözüyle vatan uğrunda canlar veren bir ecdada sahip olduğumuz anlatılmak isteniyor. Uğrunda canlar verilen vatanımıza sahip çıkmak ve onu muhafaza etmek, şehitlerin (atalarımızın) hatırasına olan saygının gereğidir.
Cennet, inanan insanların gideceği yerdir. Her Müslüman cennete gitmek ister. Dünya, cennete değişilmez. Vatan, cennete benzetilmiştir. Bu nedenle değişilmezdir.Şair bu kıtada Türk ulusundan tarihini öğrenmesini vatanını sevmesini ve ona sahip çıkmasını istiyor.
TEMA:Bağımsızlık tutkusu- vatan sevgisi
ÜNYE ANADOLU LİSESİ (ÜNYE/ORDU)
7.KITA
Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ?
Şühedâ fışkıracak, toprağı sıksan şühedâ!
Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Hudâ,
Etmesin tek vatanımdan beni dünyâda cüdâ.
İSTİKLAL MARŞI’NIN 7.KITASININ YAPISAL OLARAK İNCELENMESİ (ÖLÇÜ, KAFİYE, REDİF, ASONANS, ALİTERASYON.)
Ölçüsü/ Vezni: İstiklal Marşı, aruz vezniyle yazılmıştır.
Kim bu cennet /vatanın uğ/runa olmaz/ ki fedâ?
Fâ i lâ tün fe i lâ tün fe i lâ tün fe i lün
Kafiye Düzeni : … fedâ g
… şühedâ g
… Hudâ g
… cüdâ g
III. Kafiye : “-dâ” sesleri zengin uyaktır. Redif yoktur.
Asonans : “a” sesi
Aliterasyon : “n, ş” sesleri
EDEBÎ SANATLAR (SÖZ SANATLARI):
Cennet vatan – Benzetme
Cennet, Hüda, şehitler, vatan – Tenasüp
Şüheda fışkıracak – Mübalağa
Kim?-İstifham
Şüheda-Tekrir
SEMANTİK (ANLAMSAL) İNCELEME:
Yedinci kıtada “şehit” sözcüğü çoğul halde kullanılmıştır. Toprağı sıksan şüheda fışkıracak” cümlesinde biraz abartma olmakla beraber, ülkemiz çok savaşlar yaşamış, padişahlardan adsız neferlere kadar milyonlarca şehit vermiş bir ülkedir. Türk tarihi baştanbaşa vatan edinme ve vatan koruma mücadeleleri ile doludur. Tarihimizin bu ayırıcı özelliği vurgulanmış, ulusumuzun vatan sevgisi örneklenmiştir. Ayrıca şair burada Çanakkale Savaşı’na ve şehitler verdiğimiz diğer savaşlara gönderme yapmıştır. Ayrıca ülkemizi cennete benzetmektedir. Cennet kadar güzel ve değerli olduğunu vurgulamaktadır. Diğer mısralarda da vatanımızın bizim için ne derece kıymetli olduğu anlatılmaktadır. “Canı, cananı bütün varımı alsın da Huda, etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.” mısralarında vatanın bizim için çok değerli olan varlıklardan da değerli olduğu vurgulanmaktadır. O yüzden şair burada her şeyini vermeye razı olduğunu ama Allah’tan tek bir dileğinin olduğunu, onun da vatandan ayrı düşmemek olduğunu söylemektedir.
İSTİKLAL MARŞI 7. KITASININ TEMA VE ANA DÜŞÜNCE AÇISINDAN İNCELENMESİ.
Tema :
Vatan, millet, bayrak sevgisi
Bağımsızlık
Kahramanlık
Milli mücadele ruhu
Ana Düşünce: Vatanımızı, milletimizi ve bayrağımızı sevmeli; bağımsızlık uğruna canımızı seve seve feda etmeliyiz.
YALOVA GÜÇLÜ KOLEJİ
8.KITA
Ruhumun senden, ilahi, şudur ancak emeli:
Değmesin mabedimin göğsüne namahrem eli.
Bu ezanlar-ki şahadetleri dinin temeli-
Ebedi yurdumun üstünde benim inlemeli.
KITA KAFİYE / REDİF / ASONANS / ALİTERASYON
…emeli
…na-mahrem eli
…temeli
…inlemeli
Dörtlükte mısra sonlarındaki emeli‘ler: zengin uyak / zengin kafiye
İstikal Marşının 8. Dörtlüğü Kafiye Şeması: hhhh
İstikal Marşının 8. Dörtlüğü Nazım Birimi: Dörtlük
Aliterasyonlar: I. dizede s ve n sesleri, II. dizede s ve m sesleri, III. dizede l sesi, 4.dizede ise d ve m sesleri.
Asonanslar: I. dizede a ve u sesleri, II. dizede e ve i sesleri, III. ve 4. dizede i ve esesleri.
8. KITADAKİ SÖZ SANATLARI
İlahi, mabet, namahrem, ezan, şehadet, din — (tenasüp)
İkinci dizedeki “mabedimin göğsü” tamlamasında, “mabet” kavramına insana ait bir özellik kazandırıldığından, burada “kişileştirme” (teşhis) sanatı bulunmaktadır.
“İlahi – mabet – ezan – şehadet – din” sözcükleri arasındaki anlam yakınlığı nedeniyle bu kıtada “tenasüp” sanatı bulunmaktadır.
İSTİKLAL MARŞI 8. KITASININ ANLAMI
Allah’a şair hitap ediyor. Mehmet Akif’in Allah’tan tek dileği ibadet yerlerinin göğsüne düşman elinin değmemesidir. Camilerimizden okunan ezanlar sonsuza kadar Türk yurdunun üstünde inlemelidir. Çünkü bu ezanlar dinimizin temelidir.
Şair burada Allah’a seslenerek ondan tek dileğini dile getiriyor. “namahrem” kelimesinin sözlük anlamı gizli olmayandır. Fakat Türkçede galat-ı meşhur olarak kullanılmaktadır. Galat-ı meşhur yani bir sözcüğün veya deyimin yanlış anlamda kullanıla kullanıla doğru anlamının yerini almasıdır. Şiirde ise yabancı el anlamındadır.
Mabetlerimizin yabancıların eline geçmesi Müslümanlar için bir zillettir, aşağılayıcı bir durumdur. “Ezan” kelimesi İslamiyet’in temellerini dillendirir; yani Allah’ın en büyük olduğunu Allah’tan ’aşka tapacak olmadığını, Hz. Muhammed’in Allah’ın elçisi olduğunu söyleyen, şehadet eden, sonra insanları namaza, kurtuluşa davet eden, sonunda tekrar Allah’ın büyüklüğünü söyleyerek biten bir davettir. Bu davet İslam ülkelerinde günde beş defa tekrarlanır. Minarelerin biçimi de elif harfini andırır; elif Allah’ın isminin ilk harfidir.
“Şehadet” kelimesini şair tevriyeli kullanmıştır. Kelimenin “tanıklık, şahitlik” ve “yüksek bir ülkü uğrunda ölme, şehit olma” anlamlarının ikisi de kastedilmiştir. Ezanın veya camiinin bağımsızlıkla olan münasebetini ise şöyle açıklayabiliriz: Müslümanların olduğu bir yerde ezan okunması, ilk olarak orada Müslümanların varlığını, ikinci olarak da oraya hakim olduklarını gösterir. Eskiden bir yer fethedildiğinde askerlerden biri hemen yüksekçe bir yere çıkıp ezan okuyordu ve böylece hâkimiyeti ilan ediyordu. Mehmet Akif Ersoy, ezanın okunmadığı bir yerde Türklerin hür ve bağımsız olamayacağını söylemek ister. Gerçekten de din, iman Türklerin başarılarının hepsinde etkin bir rol oynamıştır ve bu başarıların en büyük dayanağı iman gücüdür. Ezanların ebediyen okunmasından kasıt, bağımsızlığımızın ebediyen süreceğidir.Şair ve vatanları uğrunda çarpışarak hayatlarını veren Mehmetçiklerin, hatta Milli Mücadele’ye katılanların dilekleri, kendileri öldükten sonra da aynıdır.
Şairin bir Müslüman olarak Allah‘tan tek isteği, mabedine yabancı elinin değmemesi ve dinin temeli olan kıymetlere şahadet eden ezanların yurdun üzerinde ebedî olarak işitilmesidir. Yani, vatanımızın sonsuza kadar hür olmasını istiyor. Mabet, ibadet edilen yer demektir.
Üçüncü dizedeki ‘şehadet’ kelimesi şahitlik manasına geldiği gibi ezanda geçen ‘Eşhedü en lâ ilâhe illAllah‘, ‘Eşhedü enne Muhammeden Rasûlullah’ cümlelerine karşılık gelir. Bunlardan birincisi ‘Şüphesiz bilirim, bildiririm Allah‘tan başka tapacak yoktur.’, ikincisi ‘Şüphesiz bilirim, bildiririm Muhammed Allah‘ın elçisidir.’ manalarına gelir. Bir kimsenin Müslüman olabilmesi için kelime-i şehadet denilen bu cümleleri tekrarlaması ve bunlara inanması lazımdır. Müslüman ülkelerde günde beş vakit okunan ezan ile İslamiyet’in temelini oluşturan bu cümleler tekrarlanır.
ÖZEL ÇERKEZKÖY ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ
9.KITA
O zaman vecd ile bin secde eder –varsa- taşım;
Her cerîhamdan, İlâhî, boşanıp kanlı yaşım,
Fışkırır rûh-i mücerred gibi yerden na’şım;
O zaman yükselerek Arş’a değer, belki başım.
- KITA KAFİYE / REDİF / ASONANS / ALİTERASYON
…taşım
…yaşım
… na’şım
…başım
-aş sesleri, tam kafiye / -ım’lar redif.
Asonans- I. dizede a ve e sesleri, II. dizede i ve ı sesleri, III. ve 4. dizede e ve ı sesleri.
Aliterasyon- I. dizede c sesleri, II. dizede ş ve l sesleri, III. dizede r sesi, 4.dizede ise l ve ş sesleri.
9. KITADAKİ SÖZ SANATLARI
Kapalı İstiare (Eğretileme) Taş sözcüğü mezar taşına benzetilmiştir. Benzetilen öğe yok.
Açık İstiare (Eğretileme) Kanlı yaşım gözyaşı kana benzetilmiştir. Benzeyen öğe yok.
Teşhis (Kişileştirme) Taşın secde etmesi insana benzetilmiş.
Mübalağa (Abartma) Taşın secde etmesi abartma yapılmış.
Nida (Seslenme) Ruhumun senden ilahi dizesinde seslenme vardır.
Tenasüp (Uygunluk) Ruh, taş, naaş kelimeleriyle tenasüp sanatı yapılmıştır.
İSTİKLAL MARŞI 9. KITASININ ANLAMI
Şair, önceki kıtada ruhunun Allah‘tan tek isteğinin mabedine yabancı elinin değmemesi ve şehadetleri dinin temeli olan ezanların yurdumuzun üstünde sonsuza kadar işitilmesi olduğunu söylemişti. Bu kıtada ise emeli gerçekleştiği takdirde ne kadar sevineceğini anlatıyor. Şair -önceki kıtada olduğu gibi- burada da şehitler adına konuşuyor.
Emeline kavuştuğu takdirde şehidin eğer varsa mezar taşı coşkuyla Cenab-ı Hakk’a bin secde edecektir. Yaralarından kanlı yaşlar aka aka, her şeyden soyunmuş bir ruh gibi naaşı yerden fışkıracaktır. Ve o zaman başı yükselerek belki de arşa değecektir. Arş, göğün en yukarısıdır. Tüm bunlar emele ulaşmanın sevinciyle olacaktır.
Şair dokuz kıta boyunca, inancını bir an olsun kaybetmeden, bir an bile ümitsizliğe düşmeden, derece derece zaferi yakalar. Artık bayrak ve millet istiklale kavuşmuştur.
ORTAK KITA
10 KITA
Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl;
Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.
Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl:
Hakkıdır, hür yaşamış bayrağımın hürriyet;
Hakkıdır, Hakk’a tapan milletimin istiklâl!
( ÖLÇÜ, KAFİYE, REDİF, ASONANS , ALİTERASYON)
Ölçü: Feilâtün ( Fâilâtün ) / Feilâtün / Feilâtün / Feilün ( Fa’lün ) aruz vezni ile yazılmıştır.
___hilal
___helal
___izmihlal
___hürriyet
___istiklal
-lâl sesleri, zengin kafiye / dördüncü dize serbest.
l,k,h sesleri aliterasyon
a, i sesleri asonas
SÖZ SANATLARI
Ayın “hilâl” şeklini aldığı hâli, şanlı Türk bayrağında bulunduğu için bayrakla özdeşleşmiştir ve burada hilâl bayrak yerine kullanıldığı için “ad aktarması” (mecaz-ı mürsel) sanatı bulunmaktadır. Beşliğin sonunda da bulunan “Hak” sözcüğü, hem “adalet” anlamında hem de “Tanrı, Allah” anlamında kullanıldığı için, burada “tevriye” sanatı bulunmaktadır. Son iki dizede “Hakkıdır…” sözcükleri tekrarlandığı için “tekrir” sanatı bulunmaktadır. “Hilal – izmihlal – hürriyet – istiklal – millet” sözcükleri arasında anlam ilgisi bulunduğundan, “tenasüp” sanatı bulunmaktadır.
TEMA VE ANA DÜŞÜNCE AÇISINDAN İNCELENMESİ
Şair Türk bayrağına seslenir. Sen de alev alev yanan bu şafaklar gibi dalgalan, der. Çünkü uğruna verilen canlar onu hak ettiği yere getirmiştir. Onun için dökülen kanların hepsi de helal edilir. Artık Türk milleti için esaret ve yok olma kalmamıştır. Hürriyet, buna alışkın olan Türk milletinindir. Bağımsızlık da Hak olan Allahtan başkasına tapmayan milletin hakkıdır.
İstiklal Marşının Genel Özellikleri
1. İstiklal marşı 10 kıta ve 41 beyitten oluşmuştur.
2. İstiklal Marşı Lirik-hamasi şiirinin en güzel örneklerinden biridir.
3. İstiklâl Marşı, şekil özellikleri açısından bir nazımdır.
4. Son kıtası beş mısra olmak üzere dörder mısralık on kıtadan oluşur. Dokuz dörtlük ve bir beşlikten oluşmaktadır. Dikkat edilirse kırk bir mısra olduğu görülür. Bu da “Allah bir daha bu millete İstiklâl Marşı yazdırmasın.” diyen Akif’in, bu marşı bağımsızlığımıza bir nazarlık olarak yazdığı düşüncesini akla getirmektedir.
5. Aruzla yazılan şiirin her kıtasının bütün mısraları tam kafiyelidir.
6. Her kıtada, temayı oluşturan duygu ile uyumlu ton ve vurgulamalar yapılmıştır.
7. İstiklal Marşı, sayın Orhan Okay’ın ifadesiyle, “tek taşı bile yerinden oynatılmayacak muhkem, harikulâde bir ses, söz ve mana mimarîsi” ne sahiptir.
8. Sadece onuncu kıtada dördüncü dize serbesttir.
9. İstiklâl Marşı’nın ölçüsü aruzdur. Aruzun en çok kullanılan (Fâ i lâ tün / fe i lâ tün / fe i lâ tün / fe i lün) kalıbıyla yazılmıştır.
10. İstiklal Marşında söz sanatlarından fazlaca yararlanılmıştır.
Şairi ve Şairin Mesleği: Mehmet Akif ERSOY – Baytar (Veteriner hekim ).
Bestecisi: Osman Zeki ÜNGÖR.
İstiklâl Marşı’nın Milli Marş Olarak Kabul Tarihi: 12 Mart 1921.
İstiklâl Marşı’nın Yazıldığı Yıllar: İstiklâl Marşı’nın yazıldığı yıllarda, henüz İstiklâl Savaşı kazanılmamıştır. Türk ordusu, bu şiir yazıldıktan bir yıl sonra, 16 Ağustos’ta Büyük Taarruz’a geçer.
Mehmet Akif milletine armağan ettiği bu marşı, yedi eserinden oluşan Safahat adlı külliyatına bile almamıştır.
”İstiklal Marşı’nı milletime hediye ettim. O milletindir, benimle alakası kesilmiştir. Zaten o milletin öz malı ve eseridir. Ben yalnız gördüğümü yazdım.” der.
Kurtuluş Savaşı sırasında, vatan şairi Mehmet Akif Ersoy tarafından yazılan İstiklal Marşı hakkında Büyük Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk şu sözleri söylemiştir:
“Bu marş bizim inkılabımızı anlatır, inkılabımızın ruhunu anlatır.Bunu ne unutmak ne de unutturmak lazımdır.
İstiklal Marşında, istiklal davamızı anlatması bakımından büyük bir manası olan mısralar vardır.
Benim en beğendiğim yeri de burasıdır:
‘Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyet;
Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklal!’
Benim, bu milletten asla unutmamasını istediğim mısralar, işte bunlardır.
Hürriyet ve istiklal aşkı bu milletin ruhudur.
Tarihe bakın, bütün milletlerin bir esaret ve hürriyetsizlik devri geçirdikleri bir hakikattir.
Dünya tarihinde, fasılasız, hürriyet ve istiklalini muhafaza ve müdafaa etmiş bir millet vardır:Türkler İstiklal Marşının bu pasajını oluştururlar.
Asırlar boyunca söylenmeli ve bütün yar ve ağyar anlamalıdır ki;Türk’ün Mete hikayesinde olduğu gibi her şeyi hatta en mahrem hisleri bile tehlikeye girebilir; fakat hürriyeti asla!
Bu pasajı her vakit tekrar ettirmek,bunun için lazımdır.
Bu demektir ki efendiler, Türk’ün hürriyetine dokunulamaz.”
“Allah bu millete bir daha ‘İstiklal Marşı’ yazdırmasın!..”
MEHMET AKİF ERSOY
Published: Apr 24, 2022
Latest Revision: May 6, 2022
Ourboox Unique Identifier: OB-1317563
Copyright © 2022