Siber Zorbalık

                                    SİBER ZORBALIK

                                   Hazırlayan Okullar:

             Ayşe ARSLAN Sabiha Gökçen MTAL

             Özlem ÇELİK Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi MTAL

Siber Zorbalık Nedir?

Siber zorbalık: teknoloji aracılığıyla bir kişiyi rahatsız etmek, taciz etmek, tehdit etmek, utandırmak veya hedef gösteren paylaşımların yapılmasıdır. Küçük yaştaki çocuklar ve gençler arasında yaygın olan siber zorbalık eylemleri, yetişkinler tarafından meydana getirildiğinde ise hapis cezası gibi ciddi yasal yaptırımlar uygulanmaktadır.

Bilinen “Zorbalık” eyleminin aksine, siber zorbalık için fiziksel güç veya yüz yüze iletişime gerek yoktur. İnternet bağlantısına sahip herhangi bir cihazı kullanan herkes siber zorbalık eylemi gerçekleştirebilir. Zorbalar, çocuklar ve gençlerin yakın arkadaş çevresinden olabileceği gibi anonim de olabilirler.

Siber zorbalığın en sık görüldüğü platformlar:

• Facebook, Instagram, Twitter ve Snapchat gibi popüler sosyal ağlar

• Doğrudan cihazlar aracılığıyla gönderilen kısa mesajlar (SMS)

• E-mail sağlayıcıları, uygulamalar veya sosyal ağların sunduğu anlık mesajlaşma özellikleri

• Sohbet odaları ve e-postalar

Siber Zorbalık Çeşitleri Nelerdir? Siber Zorbalığın 5 Çeşidi!

Siber zorbalık eylemlerinin hepsi bir değildir. Yapısı itibariyle, karşılaştığınız veya karşılaşabileceğiniz eylemlerin tümü kendi içinde farklılıklara sahiptir.

Sorunun ne olduğunu anlamak veya siber zorbalıktan çocuklarınızı korumak için karşılaştığınız/karşılaşabileceğiniz sorunun çeşitlerini bilmenizde büyük fayda var:

1.İfşa: Kurbanın sosyal medya hesaplarının ele geçirilerek komik gösterilmesi veya saygınlığını yitirmesine neden olacak eylemlerin gerçekleştirilmesi şeklinde açığa çıkar. İnternette paylaşılan bilgileri silmek ve tamamen yok etmek neredeyse imkansız olduğundan, bu yöntem kurbanının dijital saygınlığına kalıcı zararlar verebilir.

2.Bir başkası gibi davranmak: Üretimi daha fazla otomatikleştirmek için elektronik ve bilişim teknolojilerinin kullanımına dayanmaktadır.

3.Suçlama: Suçlama yoluyla; biri veya birileri, çocuğunuzun dijital saygınlığını ve arkadaş ilişkilerini zedelemek için onu küçük düşürecek paylaşımlar yapabilirler. Genellikle bu saldırılar kişiseldir ve mağdurda öfke yaratır.

4.Trolleme: Trollüğün ne olduğuna artık hepimiz aşinayız ama evet; trollük de kişinin üzerinde suçlama ve cevap vermesi için baskı kurulduğunda bir siber zorbalık eylemidir.

5.Hilecilik ve Şantaj: Hileciler çocukların güvenini kazanarak, onların yüz kızartıcı bilgilerini ve sırlarını öğrenirler. Sonra bu sıraları internet üzerinde herkesin görebileceği şekilde paylaşırlar. Hilecililer bazen elde ettikleri bilgileri şantaj yapmak için de kullanırlar. Bu kişiler çocuğunuzun yakın çevresinden olabileceği gibi, tanımadığı biri de olabilir.

Siber Zorbalık Mağduru Çocuklarda Görülen Belirtiler
Siber zorbalık eylemlerinin farkına varmak bazen, sadece çocuğunuzu takip etmek kadar
kolaydır. Örneğin: Herhangi paylaşımlarında; sert, manalı veya acımasız bir dil kullanıyorsa, bir
şeyler yolunda gitmiyor olabilir

Belirtilerin farkına varmak daima verdiğimiz örnekteki kadar kolay olmayacaktır. Bazı çocuklar
eylemlerini gizlemek için sahte hesaplar kullanırlar. Siber zorbalığa maruz kalan çocuklar
ise utangaçlık duygusu veya bilgisayarın, telefonun kullanılmasının yasaklanacağı
düşüncesiyle karşılaştıkları sorunları ailesinden ve öğretmenlerinden gizleyebilirler.

Siber zorbalık belirtileri çeşitlilik göstermekle birlikte, zorbalık mağduru çocuk ve gençlerde
genelde şu belirtiler baş gösterir:

• İnternet veya mobil cihazları kullandıktan sonra duygusal olarak öfkelenmek
• Dijital yaşamı hakkında aşırı korumacı davranışlar
• Aile üyelerinden, arkadaşlar ve genel rutin aktivitelerden uzaklaşmak
• Okul ve grup toplantılarından uzaklaşmak, kaçınmak
• Ders performansı ve akademik başarının düşmesi
• Evde sürekli kızgın, öfkeli ve tedirgin davranışlar sergilemek
• Ruh halinde, davranışlarında, uyku ve iştah düzeninde sürekli değişimler
• Alışılmışın dışında; bilgisayar ve telefon gibi cihazları kullanmayı bırakmak ya da
uzaklaşmaya çalışmak

SİBER ZORBALIK ÖRNEKLERİ
Tehditler, suçlamalar, küçük düşürmeye yönelik eylemler, birinin hesabını ele geçirmeye çalışmak, zorla yanıt almak için baskı kurmak ve mesaj saldırıları siber zorbalık örnekleri
arasında en sık rastlananlarıdır.

Bazı daha spesifik siber zorbalık örnekleri ise şunlardır:

• Facebook, Twitter ve Snapchat gibi sosyal ağ siteleri aracılığıyla; rahatsız edici, tehdit veya hakaret içeren mesaj ve içeriklerin paylaşılması
• Diğer insanların görmesini istemeyeceğinizin fotoğraf, video veya görüntülerinizin izniniz olmaksızın herkese açık olacak şekilde paylaşılması
• Kişi hakkında dedikodu veya yalan içeriklerin mail veya sosyal ağlar aracılığıyla yayılmaya çalışılması
hesap) taklit ve zararlı paylaşımların yapılması

• Tanıdığınız veya tanımadığını kişiler tarafından yapılan mesaj saldırıları ve spam
yöntemlerle rahatsız edilmek
• Zararlı yazılımlar vasıtasıyla bilgisayar veya mobil cihazlarınızdaki kişisel dosya ve
verilerinize erişilmeye çalışılması, bu dosyaların herkese açık olarak paylaşılması

Siber Zorbalık Nasıl Önlenir? 6 Kolay Adımda Siber Zorbalığı Önleyin!

Her 4 çocuktan 1’i gibi, sizin de çocuğunuzun başı siber zorbalar ile dertte mi? Belki sadece bir tedbir olarak siber zorbalık nasıl önlenir; bu konuda ailelerin nelere dikkat etmesi gerektiğini bilmek istiyor olabilirsiniz.

01. Çocuklarınızla Konuşun

Çocuklar siber zorbalık mağduru olduğunda aileleri veya öğretmenleriyle konuşma konusunda çekimser tavırlar sergilerler. Olan biteni anlattıklarında, internet ve teknoloji kullanım özgürlüklerinin kısıtlanacağını düşünürler.

02. Güvenliği Sağlayın, Öğretin, Takip Edin

Çocuklarınızı internet ve teknolojinin faydalı kullanımı hakkında daima yönlendirin. Onları, teknolojinin yararları ve zararları hakkında bilgilendirin. İnternetin güvenli kullanımına ilişkin temellerden bahsedin ve dijital dünyadaki hareketlerini takip edin.

Bir diğer seçenek: Çocuğunuzu online tehlikelerden uzak tutmak için bilgisayarınıza aile filtresi gibi yazılımlar yükleyebilir, yaşına uygun yazılım ve oyunlarla vakit geçirmesi için teşvik edebilirsiniz.

03. Dış Dünyada da Takipçisi Olun

Çocuğunuzun yalnızca online kullanım alışkanlıklarını takip etmekle yetinmeyin; okul ve öğretmenleriyle sürekli iletişim halinde olun. Veli toplantılarına katılın ve öğretmenlerin gözlemlerini sorun.

Çocuğunuzun arkadaşlarıyla da sohbet etmeyi unutmayın. Çocuklar ailesi ve yakın çevresindeki yetişkinlerle paylaşamadıkları büyük sorunları arkadaşlarıyla kolayca paylaşırlar.

04. Paylaşımlarını Mercek Altına Alın

Çocuğunuzun sosyal medyada yaptığı paylaşımları takip edin. Bu paylaşımlar size çocuğunuzun sorunları ve iç dünyası hakkında fikirler verebilir.

Mesajların ve paylaşımların ardında başka bir anlam olup olmadığını düşünün. Çocuğunuz istemese bile, kişisel profilinizle daima çocuğunuzla irtibat halinde olun. Arkadaş listesinde yer alın ve sadık takipçisi olun.

Bu ayrıcalığınızı suistimal etmeyin. Çocuğunuz hakkında yorum ve paylaşım yapmayın. Aynı şekilde onun paylaşımlarını da yorumlamayın. Hayalet takipçi olun ve görünmez olmanın avantajını kullanın.

05. Siber Zorbayı Engelleyin

Çocuğunuzun bir siber zorbayla başı dertte mi? Zorbayı derhal engelleyin ve çocuğunuzun bu kişiyle iletişime geçmemesini sağlayın. Zorbanın tanıdık biri olması durumunda ailesi ve okul yönetimiyle, rehberlik servisiyle sorunu paylaşın.

Dışarıdan bakıldığında önemsiz görünen bir sorun, siber zorbalık mağdurları için gayet önemli olabilir. Yaşadığı olayların onu etkilediğini düşünüyorsanız, mutlaka profesyonel desteğe başvurun.

06. Teknoloji ve İnternet Erişimini Sınırlandırın

Bunu hiç istemediklerinden eminiz fakat belirli bir yaşa kadar çocukların sınırsız teknoloji ve internet kullanımının önüne geçilmelidir. Durun! Sakın çocuğunuza teknolojiyi tamamen yasaklamayın: Yalnızca sınır getirin.

Teknoloji ve internet artık çağımızın gerçeği. Tüm arkadaşları teknolojinin nimetlerinden faydalanarak eğlenirken, onun bu zevkten mahrum kalmasına neden olmayın. Sadece denetim altında tutun; aktivite ve kullanım sürelerini sınırlandırın.

            Peki, Ya Çocuğunuz Siber Zorba İse?

Madalyonun diğer yüzüne bakmayı unutmayalım: Çocuğunuzun bir siber zorba olabilir! Çocuğunun kötü davranışlarda bulunduğu öğrenmek her ebeveyn için üzücüdür. Ancak böyle bir sorun varsa sorundan kaçmak ve kendiliğinden düzelmesini beklemek yerine harekete geçmelisiniz.

Çocuğunuzun bir siber zorbalık girişimine bulunduğunda çözüm için atabileceğiniz ilk adım, onunla samimi bir konuşma yapmak olmalıdır. Nutuk çekmeyin; basit bir dille, zararsız gibi görünen şakaların karşı taraf üzerinde bırakabileceği etkileri açıklayın. Yaptığı eylemlerin neden kötücül olduğundan ve tekrarlamaması gerektiğinden bahsedin.

Siber zorbalık yapan bir çocuğun ilacının teknoloji kullanımının sınırlandırılması veya tamamen yasaklanması gerektiğini düşünüyorsunuz: Hayır.

Siber zorbalık sadece teknoloji sınırlandırmasına başvurularak aşılabilecek bir problem değildir. Sorunun kaynağı öğrenilmeli, çocuğunuzun öğretmenleri ve rehberlik danışmanlarıyla istişare edilmelidir.

Elbette, çocuğunuzu siber zorbalıktan korumak için yapabilecekleriniz sadece yukarıda paylaştıklarımızdan ibaret değil. Her şeyden önemlisi, çocuklarınızın dijital dünyanın faydalarını ve zararlarını kavraması için örnek almak isteyeceği davranışlar sergilemelisiniz.

Çocuklarımızı siber zorbalıktan korumak için  uzmanların paylaştığı Çocuklar İçin Güvenli İnternet Tavsiyelerine bir göz atalım

                Çocuklar İçin Güvenli İnternet Kullanımı

Teknoloji artık yaşamın bir parçası. Çocuklar da farklı bir dünyada yaşamıyorlar. Baktıkları her yerde internete bağlanabilen teknolojik ürünleri görüyorlar. Merak etmeleri ve kullanmak istemeleri oldukça normal. Öte yandan internetteki zararlı içerikler ve güvenli internet kullanımı hakkında ebeveynlerin endişeleri de oldukça normal!

Bu durumda ne yapmalı?

Çözüm Teknolojiyi Yasaklamak mı?

Çocuk için internet, sınırları olmayan bir içerik sağlayıcısıdır! Bu tanımda “sınırların olmayışı” büyük bir tehlike sinyali ve biz ebeveynler durumu yönetmekte hayli zorlanabiliyoruz.

Sınırları birlikte çizin!

Unutmamak gerekir ki yasaklar, çocuklar için genellikle anlamsızdır. Bununla birlikte yasaklar, hem merak konusu hem de bir tür cazibe unsurudur. Dolayısıyla çocuk gelişim uzmanları da yasakların çözüm olmadığını her defasında hatırlatıyorlar.

Teknolojik ürünleri çocuklara yasaklamak yerine, çağın gerekliliklerini de göz önünde bulundurarak, kontrollü kullandırtmak gerektiğinin altını çiziyorlar.

Neticede, teknolojiyi faydalı kullanmak mümkündür ve çağımızın gereklilikleri göz önünde bulundurulduğunda bu bir ihtiyaçtır.

Nasıl mı?

Çocukları İnternetin Zararlı İçeriklerinden Koruma Yolları

Çocukları internetin zararlı içeriklerinden korumanın ilk adımı, ne tür içeriklere maruz kaldıklarını bilmekten geçiyor. Biz ebeveynler, bu konuda ne kadar bilinçli olursak riskli durumları önceden tahmin edip engellememiz o kadar kolay olur.

Tıpkı uçaklarda yapılan uyarı gibi, oksijen maskesini önce kendimize sonra çocuğumuza takmalıyız. Bu nedenle, aşağıdaki açıklamaları dikkatle okumanızı tavsiye ediyoruz.

Bakalım çocuklarımız ne tür zararlı içeriklerle karşılaşıyorlar?

Çocukların en sevdiği içeriklerin başında oyunlar geliyor. Oyunlara web sitelerinde ve uygulama mağazalarında ulaşmak mümkün. Çocukları kendi haline bıraktığımızda, tüketmek istedikleri içeriği hiçbir filtreden geçirmeden kullanabiliyorlar.

Doğal olarak, ücretsiz servislere başvuruyorlar. Bu hatayı veliler de yapmıyor değil!

Ücretsiz içerik sağlayıcılarda risk şudur:

Ücretsiz servislerin (oyun, uygulama vs) gelir kaynağı genellikle reklamlardır. Çocuklar, masum bir araba yarışı oyunundan bir reklam tıklaması ile zombi oyunlarına geçebiliyorlar. Şiddet ve korku içeren reklam videolarıyla karşılaşabiliyorlar. Bahis sitelerine veya müstehcen sitelere tek tıkla geçiş yapabiliyorlar. Ucu açık bir durum.

Ücretsiz ve reklam içeren bir uygulamadan veya web sitesinden, çocuklar için zararlı olabilecek başka bir mecraya geçiş yapmak yalnızca bir “tık”a bakıyor!

Az önce, “yasaklamak çözüm değil.” demiştik. Şimdiyse önemli bir riskten bahsediyoruz! O halde çözüm önerimizi tam da şu an paylaşmakta fayda var.

İnternette Güvenilir Oyunlar

• Reklam içermeyen

• Şiddet ve korku öğeleri barındırmayan

• Olumsuz davranışlara örnek teşkil etmeyen

• Diğer oyuncularla online iletişim özelliği olmayan

• Mümkünse lisanslı kullanılan

• Kamusal alanda güven kazanmış

• Bilinen (güvenilir) bir yayıncı tarafından sunulan

        VİDEO İÇERİKLERE DİKKAT!

YouTube’da çocuklar için oldukça faydalı içerikler var. Bununla birlikte çocukların asla izlememesi gereken içerikler de var.

Birbirini kesip biçen çizgi film karakterlerinden tutun da MOMO ve Mavi Balina gibi zararlı içeriklere kadar, bin bir çeşit olumsuzlukla karşılaşmaları an meselesi.

Örneğin:

Çocuklar için internette zararlı olabilecek içerikleri araştırırken, genç bir YouTuber’ın videosunu inceledik. Videoda, korkunç MOMO kurgusunun yaşayan ve insanları tehdit eden gerçek bir karakter olduğu iddia ediliyordu. Biz bu içeriği şikayet ettik ama bunun gibi binlerce içerik var ve her gün bir yenisi eklenmeye devam ediyor.

MOMO’nun yaşayan bir karakter olduğuna dair iddia, biz yetişkinler için gayet mantık dışı olsa da çocuklar buna inanabiliyor. Akabinde karanlık korkusu, tek başına tuvalet ihtiyacını giderememe gibi korkunun baskın olduğu ruhsal problemler gelişebiliyor.

“Çocuğunuzun internette video izlemesini engelleyin!” demenin kolay olduğunu fakat bunu uygulamanın zor olduğunu biliyoruz. Aynı şekilde, yasaklamak istemeyenleri de düşünüyoruz.

GÜVENİLİR VİDEO KANALLARI

Eğer kontrollü bir şekilde video izlemesine müsaade etmek istiyorsanız şunu yapabilirsiniz:

Örneğin, “YouTube” yerine “YouTube Kids”i deneyebilirsiniz. YouTube Kids’de yayınlanan içeriklerin, yayın öncesinde çocuklar için uygunluğu kontrol ediliyor. Yine de çocuğunuzun neleri izlediğini kontrol etmeyi unutmayın. Aynı zamanda, hayali karakterler konusunda onları bilgilendirmeyi, bu karakterlerin gerçek olmadığını anlatmayı unutmayın.

“Jellies” isimli çocuk videoları uygulamasını da inceleyebilirsiniz. Araştırmalarımıza göre bu uygulamada reklam yok ve çocuklar için yalnızca faydalı olabilecek içerikleri barındırıyor.

Online İletişim İmkanı Olan Uygulamalara Dikkat!

Bazı online oyunlarda, diğer oyuncularla yazışma/konuşma imkanı var. Çocuğunuzun dışarıda tanımadığı biriyle konuşması ne kadar tehlikeliyse online ortamda konuşması da aynı oranda tehlikelidir.

Kişisel bilgilerinizin ele geçirilmesinden -çok daha kötüsü- çocuk istismarına kadar birçok tehlike, online yazışma imkanı olan uygulamalarda var!

Sadece online yazışma özelliği olan oyunlar değil, sosyal medya hesapları da aynı tehlikeleri barındırmıyor mu?

SOSYAL AĞLAR İÇİN YAŞ SINIRI

Yukarıda, online iletişim imkanı olan uygulamaların risklerinden bahsettik. Aynı riskler ve hatta daha fazlası sosyal ağlarda da mevcut.

Bu nedenle BTK’nın açıkladığı sosyal medya kullanmaya başlangıç yaşına dikkat etmek gerekir. BTK’ya göre çocuklar 13 yaşından önce sosyal medya profili oluşturmamalıdır.

Çocuklara Güvenli İnternet Ortamı Sunmak İçin Pratik Öneriler

1. Çocuğunuzla daima iletişimde olun. Sürekli parmak sallayan otoriter bir ebeveyn olmazsanız ve çocuğu baskılamazsanız sizinle daha fazla paylaşımda olur. Çocuğunuz, şüphelendiği bir durum karşısında size danışabilecek rahatlıkta olursa siz de olası tehlikelerden önceden haberdar olmuş olursunuz.

2. Çocuğunuza hayal ile gerçek arasındaki farkı anlatın.

İnternet ortamında karşısına çıkabilecek korkunç/çirkin karakterlerden korkmaması gerektiğini, beğenmediği içeriği kapatması gerektiğini anlatın.

3. Başkalarıyla sesli veya yazılı iletişime geçebileceği uygulamaların kendisi için uygun olmadığını anlatın.

Normal hayatta, sokakta nasıl ki tanımadığı insanlarla konuşmaması gerektiğini biliyorsa internetin de farklı olmadığını anlatın. İnternet ortamında, bir şekilde kendisiyle iletişime geçmeyi başaran birisi olursa hiç yanıt vermeden durumu sizle paylaşması gerektiğini hatırlatın.

4. Aile filtreleri ve güvenlik yazılımları kullanın.

Tarayıcınızın hassas güvenlik ayarlarını yapılandırın. Korku, şiddet, müstehcen içerikleri filtreleyin. Bunu yaptıktan sonra da kontrolü elden bırakmayın. Çocuğunuzla sürekli iletişim halinde olun ve internette neler yaptığını merak edin. Size de öğretmesini istediğinizde bunu severek yapabilir. Çünkü çocuklar, yetişkinlere bir şeyler öğretmekten genellikle keyif alırlar.

5. Çocuğunuzun istek ve ihtiyaçlarını görmemezlikten gelmeyin. Yasaklamak yerine günlük kullanım süresi belirleyin ve ona güvenilir içerikler sunun. İndirmek istediği her yeni oyunu birlikte değerlendirin. Video izlemek istediğinde hangi uygulamadan izleyeceğini belirleyin. Gerekli araştırmalarınızı yapıp güvenilir içerikler sunun.

Siber Zorbalığın Hukuki Boyutu Hakkında Merak Edilenler

Siber zorbalığın hangi türlerine cezai yaptırım var?

Siber zorbalığa karşı bir cezai yaptırımın uygulanması için “siber zorbalık” tanımı içerisindeki fiilin öncelikle 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve ilgili mevzuat bakımından “suç” teşkil eden bir fiil olması gerekiyor.
İntihara yönlendirme (Madde 84), Eziyet (Madde 96), Tehdit (Madde 106), Ayırımcılık (Madde 122), Kişilerin huzur ve sükununu bozma (Madde 123), Hakaret veya sövme (Madde 125), Haberleşmenin gizliliğini ihlal (Madde 132) (Özel yaşamını izlenmesi ve kişinin iletişimine müdahale edilerek içeriğinin alay konusu edilmesi halinde), Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması (Madde 133), Özel hayatın gizliliğinin ihlali (Madde 134), Kişisel verilerin kaydedilmesi (Madde 135), Verileri Yok Etmeme (Madde 138) gibi bir çok ceza kanunu maddesi kapsamına girecek türden siber zorbalık fiilinin oluşabileceğini söylemek mümkün.

Siber zorbalığa uğrayan kişi nasıl bir yol izlemeli?

Siber zorbalığa karşı en kolay uygulanabilecek yol Bilişim Teknolojileri Kurumu’na ait olan ALO 166 nolu İnternet Bilgi İhbar Hattı’nı arayıp nasıl bir durumla karşı karşıya olunduğunu bildirmek. Bu hat aranarak karakol veya savcılıklara nasıl ulaşılacağı konusunda da yönlendirme alınabilir. Bunun dışında doğrudan karakollara veya Cumhuriyet Başsavcılığı’na şikayette bulunarak da suç içeren siber zorbalık fiilleri bildirilebilir.

Bir örnek üzerinden anlatmak gerekirse biri sosyal medya platformu üzerinden sizi tehdit ettiğinde en yakın karakola veya Cumhuriyet Başsavcılığı’na doğrudan başvuruda bulunarak şikayetçi olabilirsiniz. Şikayet için yaşananların kısa özetini içeren bir şikayet dilekçesi hazırlamalı ve bu dilekçenin ekinde siber zorbalığı kanıtlayan deliller sunulmalı.Bu deliller ekran görüntüleri ve URL (tarayıcınızda bulunan, site adresinin belirtildiği çubukta yer alan bilgi adreslerinin çıktıları olabilir.

Ekran görüntüsü dışında nelere ihtiyaç var?

Zorbalık fillinin ekran görüntülerini anında almak, yazışma ya da görüntülerin sonradan silinme ihtimaline karşı atılabilecek en iyi adımdır. Savcılığa başvurulduğunda resen IP adresi incelemesi yapılmaktadır. Elinizde ekran görüntüsü veya paylaşımın URL adresi gibi bir delil olmadığı durumda da paylaşımı gören başka insanlar varsa onların tanıklığına da başvurularak sonuç alınabilir.

Siber zorbalığa uğrayan kişi çocuk ya da genç yaşta ise ailesinden bağımsız şekilde resmi olarak şikayetçi olma hakkı var mıdır?

15 yaşından büyük gençlerin mağdur oldukları suçlarla ilgili olarak şikayet hakkı mevcuttur. 12-15 yaş aralığındaki çocukların ise şikayet hakkını kullanabilmesi bakımından ayırt etme gücünün yetip yetmediğine dair bir rapor alındıktan sonra onların da velileri olmadan şikayetçi olabilmeleri mümkündür.

Siber zorba çocuk yaşta ya da genç yaşta ise cezai yaptırım uygulanıyor mu?

Bir fiili işlediği sırada 12 yaşından küçük olan çocukların cezai sorumluluğu yoktur. Yani bunlara herhangi bir şekilde ceza kovuşturması yapılmıyor. Ancak bunlar suça sürüklenen çocuklar olduğundan bunlara çocuklara özgü güvenlik tedbirleri yaptırımları uygulanıyor. Danışmanlık tedbiri, sağlık tedbiri gibi…

12-15 yaş aralığındaki çocukların tıpkı suçun mağduru oldukları durumdaki gibi yine ayırt etme gücüne sahip olup olmadıkları işledikleri suçun sonuçlarını algılayıp algılayamadıklarına bakılarak, algıladıkları takdirde cezai sorumluluklarının olduğuna karar veriliyor.

15-18 yaş aralığındaki çocuklara ise cezai yaptırımlar indirimli olarak uygulanıyor.

Siber zorbalığı ihbar ya da şikayet etmek için resmi merci neresi?

Bunun için öngörülmüş özel bir şikayet mercii yok. Yukarıda bahsi geçen İnternet Bilgi İhbar Hattı (ALO 166) dışında süreç tüm suçlar için geçerli olan karakol ve savcılık yoluyla işliyor.

Küfür, hakaret içerikli mesaj ya da yorumlara yaptırım var mı?

TCK 125 kapsamına giren her türlü hakaret içeriğine yaptırım uygulanıyor.

Bir kişiyi taklit edilerek açılmış hesaplar ya da onunmuş gibi yayılan fotoğraflar için nasıl bir yol izlenmeli?

Bu hesapları öncelikle hesabın açıldığı platforma şikayet etmek gerekiyor. Twitter, Facebook gibi platformlar bu şikayetleri dikkate alarak sahte ve taklit hesapları kaldırıyor. Bir başkasına ait fotoğraflar rızası ile çekilmiş olsa dahi rızası olmadan paylaşılması veya başkasına ait fotoğrafların ona aitmiş gibi gösterilerek internet ortamında yayılması suç teşkil ediyor. Bunlar için de yine savcılık yoluyla özel hayatın gizliliğini ihlal suçu , kişisel verilerin kaydedilmesi, verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme gibi suçların şikayet edilmesi gerekiyor.

Çocukların ve gençlerin internette korunması için herhangi bir yasal düzenleme var mı?

Özel olarak internete ilişkin bir koruma yok. Genel koruyucu hükümler internet ortamında da çocukları korumak için geçerli. Örneğin:

Çocuk Hakları Sözleşmesi Madde 16

Hiçbir çocuğun özel yaşamına, konut ve iletişimine keyfi ya da haksız bir biçimde müdahale yapılamayacağı gibi, onur ve itibarına da haksız olarak saldırılamaz. Çocuğun bu tür müdahale ve saldırılara karşı yasa tarafından korunmaya hakkı vardır.

Kişisel verilerin korunması kanunu:

6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu; kişisel verileri kısmen veya tamamen otomatik olarak işleyen ya da herhangi bir veri kayıt sisteminin parçası olmak kaydıyla otomatik olmayan yollarla işleyen gerçek ve tüzel kişiler hakkında uygulanır. Çocukların kişisel bilgileri ve resimlerinin iletildiği eğitim kurumları bu kapsamda veri işleyen sıfatına sahip olabilir. Bu kurumların çocukların kişisel bilgilerini ve resimlerini hukuka aykırı bir şekilde paylaşması 6698 sayılı kanuna aykırıdır.

Ülkemizde çocukların sosyal medyada fotoğraflarının paylaşımına ilişkin 07.03.2017 Tarihli bir MEB Genelgesi yayımlandı. Burada özellikle okulların sosyal medyada çocukların fotoğraflarını paylaşmalarına dikkat çekildi. Bu genelgeye göre; özetle öğrencilerin her türlü görüntüsünü sosyal medyada hukuka aykırı şekilde paylaşanlar hakkında yasal işlemler yapılacaktır. Bu genelgeden sonra bazı okullar, öğrencilerin faaliyet resimlerini paylaştıkları kapalı gruplar için velilerden yazılı izin alma yoluna gitmiştir.

Türkiye” nin de taraf olduğu Sanal Ortamda İşlenen Suçlar Sözleşmesi zorbalık eylemleri için ne anlama geliyor?

Sanal Ortamda İşlenen Suçlar Sözleşmesi’nde ülkelerin maddi ceza hukuklarında suç olarak kabul etmeleri gereken konular sayılmıştır. Bu konular; yasadışı erişim (2. madde), yasadışı araya grime (3. madde), verilere müdahale (4. madde), sisteme müdahale (5. madde), cihazların kötüye kullanımı (6. madde), bilgisayarlarla bağlantılı sahtecilik (7. madde), bilgisayarla bağlantılı dolandırıcılık (8. madde), çocuk pornografisi ile bağlantılı suçlar (9. madde) ve telif hakkı ve bununla bağlantılı hakların ihlaline ilişkin suçlar (10.madde) olarak sayılmıştır. Burada sayılan suçlar incelendiğinde bunların da sanal zorbalığı kapsadığını görüyoruz.

Hukukçuların ailelere çağrısı:

Aslında siber zorbalığa karşı hukuki korumadan da daha etkili olan ailelerin ve çocukların bu konuda bilinçlendirilmesi. Başkalarıyla sesli veya yazılı iletişime geçebileceği uygulamaların çocuklar için uygun olmadığını ebeveynlerin anlatması bu platformlar kullanılacaksa da ebeveynlerin kontrolünde kullanılması. Normal hayatta, çocuklar sokakta nasıl ki tanımadığı insanlarla konuşmaması gerektiğini biliyorsa internetin de farklı olmadığını anlamalılar. İnternet ortamında, bir şekilde kendisiyle iletişime geçmeyi başaran birisi olursa hiç yanıt vermeden durumu ailesiyle paylaşması gerektiğini çocukların öğrenmesi gerekiyor.

Ayrıca aile filtreleri ve güvenlik yazılımları kullanarak korku, şiddet, müstehcen içerikleri filtrelemeleri de gerekiyor. Bunun dışında da ailelerin kendilerinin böyle durumlarda nasıl bir hukuki yardım alabileceklerini öğrenmeleri ve çocuklarına da öğretmeleri gerekiyor. Hukuk yolları sadece nasıl kullanacağınızı bildiğinizde işinize yarar.